Vraag een zeiler wat de sport voor hem of haar betekent, en je krijgt ongetwijfeld als antwoord: ‘Vrijheid’. Voor zeilers met een beperking telt die betekenis nog veel sterker mee. “Het is misschien een cliché, maar op het water kan ik alle dingen echt even uit mijn hoofd laten wapperen, even niet nadenken over alle dingen op de wal.”

Wilma van den Broek zit in een elektrische rolstoel en zeilt al jaren in haar eigen Hansa Liberty met Servo (elektrische bediening) die ze met haar kin bestuurt. Wilma zit, samen met onder andere Sylvia Steinert, in de organisatie van deze stichting.

Stichting Sailability Nederland is opgericht om mensen met een beperking kennis te laten maken met zeilen, en vervolgens ook verder te ondersteunen in deze sport. Sylvia: “Het was 20 jaar geleden, nadat Irene Wentink in Australië kennis had gemaakt met Sailability Australië. Ze was hierdoor geboeid geraakt en besloot dat we dit ook in Nederland moesten opzetten.”

Oprichtster Irene Wentink
Irene Wentink wordt gezien als een voorvechtster van het zeilen met een beperking. Hiervoor ontving ze in 2012 de Maas Trofee van de Stichting Zeiltrophy. Ze was het levende bewijs dat een beperking je er niet van hoeft te weerhouden om te bereiken wat je wilt en is daarmee een voorbeeld voor anderen in de zeilsport. In 2016 overleed Irene aan de gevolgen van kanker, ze zat jarenlang in een rolstoel nadat ze een dwarslaesie opliep. Na haar overlijden is een Hansa boot naar Irene vernoemd: ‘Irene, de rijdende rechter’. Een naam die ze zelf nog had bedacht, omdat zij ook jurylid bij internationale wedstrijden was.

Sailability faciliteert zeilsport

Op dat moment bestonden er al andere organisaties die met zeilen bezig waren voor mensen met een beperking. “Dan heb je het bijvoorbeeld over organisaties als Sailwise, organisaties die zich richten op meezeilen en zeilen als vakantiebestemming ”, legt Sylvia uit.

“Wij willen echt dat mensen zeilen als hun eigen sport kunnen maken en willen dat ze regelmatig dichtbij huis kunnen zeilen. Er zijn verschillende Sailability locaties in Nederland, zij organiseren gedurende het jaar speciale dagen voor het ‘aangepast zeilen’. Wij faciliteren, maar de locatie organiseert de dagen zelf. Op de locatie zijn boten aanwezig die veilig en stabiel zijn, bijvoorbeeld de Hansa boten. Ook zijn er vrijwilligers aanwezig voor de ondersteuning. Iemand met een beperking kan naar deze locatie komen en de sport beoefenen.”

Van beperking naar zelfstandig zeilen

Op deze manier heeft Sailability de laatste 20 jaar laten zien dat het voor mensen met een beperking mogelijk is om zelfstandig te zeilen. Ze zetten hiervoor onder andere Hansa boten in, deze zijn geschikt om aan te passen waar nodig, maar worden ook gezeild door mensen zonder beperking. Ook worden andere boten ingezet die veilig en stabiel zijn. Inmiddels zijn er 18 Sailability locaties in Nederland. De locaties zitten meestal bij al bestaande watersportverenigingen, en dat is niet zonder reden. Hier kan een zeiler namelijk ook mee gaan doen met het reguliere programma van de vereniging, als deze dat wil.

Wilma: “Ik ben zelf ook locatie ondersteuner van Sailability Nederland en vraag nu steeds aan locaties om te zorgen, als de zeilers dit willen, dat ze betrokken worden bij het op- en aftuigen van de boten. We laten iemand nu anderhalf uur zeilen op zo’n dag, maar er komt meer bij de sport kijken. De voorbereiding en het opruimen horen er ook bij. Daarbij is het super frustrerend als je veel zeilt maar eigenlijk helemaal niet weet hoe de boot in elkaar zit. Zeker als je op een gegeven moment ook buiten die Sailability dagen of op een andere locatie wil zeilen. Dan ben je altijd afhankelijk van iemand die je boot moet optuigen.”

Zeilen met een beperking verder integreren

Zo wil Sailability nu nog een stap verder gaan in de ontwikkeling van het aangepast zeilen. Sylvia: “We hebben laten zien dat mensen met een beperking kunnen en willen zeilen, en dat het ook veilig kan, een punt waar veel mensen van dachten dat dit niet kon. Het zeilen met een beperking zou nog verder geïntegreerd moeten in de verenigingen waar we al actief zijn. Zo moeten zeilers met een beperking ook buiten de Sailability dagen om kunnen zeilen.”

Daar is Wilma ook een groot voorstander van. “We willen dat meer mensen betrokken raken bij de sport, dus dat de zeilers echt onderdeel worden van de vereniging. Het leuke is dat we sinds kort een locatie in Emmen hebben, dit is een hele kleine vereniging met alleen maar jeugdleden. Een jongen die hier in de buurt woont en in Emmen naar school (speciaal onderwijs) gaat zeilt hier iedere woensdagavond. Eerder heeft hij gezeild bij Sailability VWDPT in Haren, maar dat was best een stukje rijden. Nu kan hij veel dichter bij huis zeilen, en misschien trekt hij zelfs wel klasgenoten mee naar de vereniging.”

Aangepast zeilen terug op Paralympische kalender

Onlangs schreef Arno van Gerven, directeur van het Watersportverbond, over zeilen met een beperking. Dit naar aanleiding van een bijeenkomst met diverse organisaties die zich bezighouden met aangepast zeilen. Een grote uitdaging die ze hier willen tackelen is het terugbrengen van het aangepast zeilen op de Paralympische kalender. Lees zijn column hier. “Wij gebruiken die term aangepast zeilen eigenlijk niet”, geeft Sylvia aan. “De boot hoeft namelijk niet altijd aangepast te worden.”

Zelf is Wilma ook een actief zeiler in haar Hansa Liberty. Ze vaart regelmatig wedstrijden in binnen- en buitenland. “Ik moet dan wel altijd iemand regelen die met mij meegaat ter ondersteuning. Die persoon moet met een trailer kunnen rijden, mijn boot op- en weer aftuigen en mij samen met iemand anders in- en uit de boot tillen. Maar in het dagelijks leven heb ik ook assistentie nodig in allerlei zaken, zoals het aantrekken van mijn zeilkleding. Dat komt er allemaal wel bij.”

Het EK Hansa wordt in 2024 jaar in Sneek gevaren. Wilma twijfelt nog of ze mee gaat doen. “Ik denk wel dat ik meedoe hoor, maar het is nog even afhankelijk van een aantal factoren. Zo vind ik het lastig met die pont naar het Starteiland. Gelukkig zijn er vooraf nog een aantal evenementen ter voorbereiding op het EK op dezelfde locatie, dan kan ik me alvast oriënteren en bekijken hoe het gaat.”

Het cliché is waar

Na al dat geregel is het voor Wilma heerlijk om alles even los te laten op het water. “De vrijheid, even los van alles op de wal en de wind door je haren. Het klinkt heel cliché, maar het is echt een manier om even niet na te denken over de dagelijkse zaken.”

Sylvia: “Wilma is vanaf het begin betrokken geweest bij Sailability, dat is heel fijn, want zij is ook echt het bewijs dat zeilen met een beperking mogelijk is.”

Word Sailability vrijwilliger
Wil jij Sailability steunen? Wordt dan locatie ondersteuner en werk samen met Wilma aan het zoeken van nieuwe locaties en het contact houden met de bestaande locaties, klik hier voor de vacature.

Lees meer over Sailability: www.sailability.nl.