Sneller zeilen met de juiste schroef

Die schroef onder je boot draagt helaas niet altijd bij aan het zeilgevoel. Hij zoemt mee, remt af of zorgt voor trillingen op je roer. Erg vervelend, maar gelukkig zijn er oplossingen!

Door Riemer Witteveen | 22 september 2021

Schroef Clouds International

Sneller zeilen met de juiste schroef

Door Riemer Witteveen | 22 september 2021

Advertentie

Een motor in je boot is wel zo handig om voor en na het zeilen van A naar B te komen. Die schroef onder je boot draagt helaas niet altijd bij aan het zeilgevoel. Hij zoemt mee, remt af of zorgt voor trillingen op je roer. Erg vervelend, maar gelukkig zijn er oplossingen zoals de Autostream en Slipstream-schroeven.

In dit artikel kijken we naar de verschillende soorten schroeven, bespreken we de voor- en nadelen en kijken we naar twee specifieke modellen.

Inhoudsopgave:

  1. Snelheidsverschil
  2. Voor- en nadelen voor zeilers
    1. Vaanstandschroef
    2. Klapschroef
    3. Vaste schroef
  3. Materiaalkeuze
  4. De Autostream en Slipstream-schroef
  5. Overstappen naar een andere schroef

Snelheidsverschil

Toerzeilers die niets om snelheid geven hebben er misschien minder last van, toch kan het effect van een vaste schroef onder een zeilboot groot zijn. Een goede schroef voor een zeilboot is een schroef die tijdens het zeilen een stand inneemt waarbij er zo min mogelijk weerstand met het water is. Het verschil tussen een goede en een slechte schroef kan oplopen tot ongeveer één knoop. Zelfs voor de luie toerzeiler kan dit dus zomaar 20 procent van de totale snelheid zijn. Voor de fanatieke zeiler is het een gigantisch verschil.

Voor wedstrijdzeilers kan een schroef het verschil maken

Voor- en nadelen voor zeilers

Voor zeilboten heb je verschillende soorten schroeven die minder weerstand geven dan een vaste schroef. De bekendste voorbeelden van schroeven voor zeilboten zijn klapschroeven en vaanstandschroeven. Een klapschroef klapt zichzelf wanneer er wordt gezeild en bij een vaanstandschroef kantelen de bladen om zo nauwelijks weerstand te hebben. In het algemeen hebben schroeven die specifiek voor zeilboten bedoeld zijn een aantal overeenkomende voordelen:

  • Je kunt hoger aan de windzeilen
  • Het schip ligt beter op het roer en het sturen gaat makkelijker door minder turbulentie van de propeller
  • Er is geen noodzaak voor een dure, complex as-rem
  • Er is minder geluid en minder slijtage van het schroefas-systeem en keerkoppeling wanneer deze normaal gesproken meedraait

Per type schroef geldt een aantal specifieke voor- en nadelen. Hieronder bespreken we deze voor de drie meest voorkomende schroeven voor zeilboten, de vaanstandschroeven, klapschroeven en de vaste schroef zoals we die nu nog op de meeste boten nog terugvinden. De voor- en nadelen kunnen per merk en type verschillen, en daarom schieten we deze informatie vrij algemeen in.

Vaanstandschroef

Technisch gezien is de vaanstandschroef het meest vernieuwend. Deze schroef combineert het beste van de voordelen van de klapschroef en vaste schroef. De relatieve lage weerstand in het water wordt gecombineerd met uitstekende manoeuvreerbaarheid, zowel vooruit als achteruit. De constructie is steviger dan die van een klapschroef en dat maakt de vaanstandschroef erg robuust en kun je er lang mee vooruit (en achteruit). De spoed is te veranderen (vaak zelfs in het water) en daarmee is de vaanstandschroef helemaal naar eigen wens in te stellen en af te stemmen op de motor en het schip.

Een vaanbladschroef klapt niet in, maar de bladen snijden met weinig weerstand door het water

De nadelen zijn gering. Bovenal is er de prijs. Die ligt vaak wat hoger dan de prijs van een klapschroef. Ten opzichte van een klapschroef is de weerstand in het water iets hoger, maar nog altijd een flinke stap vooruit als je de schroef vergelijkt met een vaste schroef. De techniek achter de vaanstandschroef heeft wel zo nu en dan wat onderhoud nodig, maar de complexiteit en frequentie van het onderhoud verschilt per merk. Op de hoofdfoto bij dit artikel is een vaanstandschroef van het merk Darglow te zien.

Klapschroef

Een klapschroef zien we regelmatig bij wedstrijdschepen. Doordat dit type schroef de minste weerstand heeft, is het de logische keuze voor zeilers die prestaties hoog op de prioriteitenlijst hebben staan. Ze vangen door hun geringe omvang onder zeil ook nog eens weinig vuil op. De kans dat je een kluw fonteinkruid meeneemt is een stuk kleiner dan bij een vaste- of vaanstandschroef. Wat prijs betreft bevinden de klapschroeven zich tussen de vaanstandschroef en de vaste schroef. Het ontwerp is ingewikkelder dan de vaste schroef, maar simpeler dan de vaanstandschroef.

Een ingeklapte klapschroef heeft maar weinig weerstand

Achteruit varen met een klapschroef vereist wel enige oefening. Dit komt door een slechtere achterwaartse stuwdruk. Door de techniek achter een klapschroef ligt de vertanding ook bloot. Van de drie type schroeven is de klapschroef daarmee ook het meest gevoelig voor slijtage

Vaste schroef

Verreweg de meeste zeilers varen nog altijd met een vast schroef. Dit is niet gek, omdat deze schroef verreweg de goedkoopste van de drie is. Doordat er geen bewegende delen aan de schroef zelf zitten, vergt deze ook het minste onderhoud voor een lange levensduur. Ook wat betreft prestaties op de motor is er wat voor de vaste schroef te zeggen, al wordt dat voordeel met de nieuwe ontwikkelingen steeds minder. Een vaanstandschroef met zijn plattere bladen zal iets minder vloeiend presteren dan een vaste schroef en de vaste schroef heeft ook een wat betere voorwaartse stuwdruk. Bij de vaste schroef is achteruitvaren net zo vanzelfsprekend als vooruit. 

Een oude, vaste schroef, verstopt onder vele lagen antifouling

Wel heeft een vaste schroef meer last van het wieleffect. Zeker wanneer er achteruit wordt gevaren zul je dit merken. Als je hiermee kunt spelen kan het voordelen hebben, maar met een flinke wind dwars op het schip uit de verkeerde hoek, kan manoeuvreren en wegvaren vervelend zijn. Dit type schroef heeft logischerwijs ook de hoogste sleepweerstand onder zeil. Om de as niet mee te laten draaien is een as-rem nodig en wanneer de schroef wel meedraait kan dit een duidelijk gezoem veroorzaken.

Materiaalkeuze

Het materiaal van je schroef is belangrijk. Roestvast staal zorgt voor een langere levensduur van de schroef en de Seahawk-schroeven uit zowel de Autostream als de Slipstream-serie zijn hieruit vervaardigd. Dit RVS is ook hetzelfde materiaal waarvan de meeste schroefassen en saildrive-onderdelen worden gemaakt. Een groot voordeel hiervan is dat elektrolyse, een notoire vijand van schroeven, geen kans heeft.

Een ander materiaal is brons. Brons is een zacht materiaal en daarom makkelijker te verwerken, en daardoor ook gevoeliger voor vervorming vergeleken met roestvast staal. Al na een paar jaar kun je merken dat er speling op de bladen en de naaf is gekomen.

Seahawk:  Autostream vaanstandschroef en Slipstream klapschroeven

Autostream is de naam van een serie vaanstandschroeven van het Australische ‘Seahawk’. Deze schroeven zijn uitgevoerd in roestvast staal en worden geleverd met 5 jaar garantie. Het mooie van de Autostream is dat er een onafhankelijke instelling van de spoed mogelijk is. De vaanstandschroef is dus apart in te stellen voor vooruit en achteruit.au

Een drieblads-uitvoering van de Autostream

Seahawk biedt ook een serie klapschroeven aan, de Slipstream-schroeven. Ook deze schroeven zijn uitgevoerd in roestvast staal en worden ook geleverd met 5 jaar garantie. De Slipstream-schroeven zijn van de laatste generatie klapschroeven en bieden een zeer goed rendement, zowel vooruit als achteruit. 

Een drieblads-versie van de Slipsteam schroef

Overstappen op een andere schroef?

Wanneer je overstapt naar een andere schroef, zoals een schroef uit de Autostream of Slipsteam-serie, is het verstandig om de schroef te laten berekenen door een specialist. Iedere schroef heeft zo zijn eigen karakteristieken en voor elke boot is een passende schroef te vinden, afhankelijk van de wens van de zeiler. Wanneer je de maat van je huidige schroef overneemt en zonder verder te kijken een andere koopt, loopt je het risico om rendement van je motor te verliezen, of deze verkeerd te belasten.

Disclaimer: Dit stuk kwam tot stand in samenwerking met Clouds International, importeur/groothandel, gespecialiseerd in scheepsmotoren en aandrijvingen van schepen. 

Lees ook: Nieuwe zeilen? Dit moet je weten

Lees meer zoals dit:

Riemer Witteveen zeilt zelf het liefst solo of shorthanded. Interviews en verhalen met zeilers blijven uit zijn pen stromen. Met zijn videoskills en zijn liefde voor zeilen zet hij zich in voor Zeilwereld.

Vond je dit mooi? Deel dit verhaal dan met je vrienden:

Laat een reactie achter





Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Schrijf je in op de nieuwsbrief

!
!
Terms and Conditions checkbox is required.
Something went wrong. Please check your entries and try again.

Uitgelicht:

Nieuw in Aan boord:

Laat een reactie achter





Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.