Het gebeurde voor het eerst begin oktober 2018. Met windkracht 5 uit het westen voer ik bij Workum het IJsselmeer op. Wie de situatie bij Workum kent, weet dat je bij het uitvaren aan bakboord een dijk hebt van basaltblokken en aan stuurboord naast de geul een ondiepte. De geul is smal en bij west 5 staat er flinke golfslag. Je motor moet hard werken om de boot met enig tempo het IJsselmeer op te laten varen. Het enige dat je niet wilt op zo’n moment zijn motorproblemen.

Doorvaren met 2000 toeren

Vlakbij de scheidingston (H2-W1) waar je bakboord uit naar Hindeloopen kunt varen, hoor ik een harde, doordringende piep in de kuip. In een reflex neem ik gas terug tot stationair vooruit. Geen idee wat er aan de hand is. Binnen 30 seconden houdt de piep op. Ik geef iets meer gas, want ik ben nu een speelbal van de golven. Kruipend komt de H2-W1 dichterbij en zodra het kan, zet ik koers naar Hindeloopen. Zou de piep betekenen dat de motor te warm is geweest? Zeker weten doe ik het niet, maar ik vermoed dat die diagnose klopt. Gedurende de winter vergeet ik het probleem, want de boot ligt gestald in de loods. In het voorjaar van 2019 krijg ik de piep twee keer te horen. Inmiddels weet ik dat het om warmlopen gaat. Ik gooi een reinigingsvloeistof in het koelsysteem en laat dat een paar dagen staan. Kalkafzetting is misschien de oorzaak van koelproblemen. Maar, telkens wanneer de motor de piep laat horen, is een halve minuut gas terugnemen tot stationair vooruit genoeg. Daarna kan ik met zo’n 2000 toeren gewoon verder varen.

Kop eraf en schoonmaken, is de enige oplossing. Dat klinkt serieus en duur…

Thermostaat, impeller, rubbers: CHECK

In de winter van 2019-2020 begin ik wat rond te vragen bij mensen die wel verstand hebben van scheepsmotoren wat er aan de hand kan zijn. In mijn boot ligt een Volvo Penta 2000 Serie, een 2003. Hoogstwaarschijnlijk uit het bouwjaar van de boot, 1984. In het voorjaar van 2020 komt het piepen vaker voor en gebeurt het ook sneller. De motorkist gaat er een paar keer af en ik kijk naar het groene blok. De thermostaat haal ik eruit. Ik leg hem in een bak heet water en zie dat-ie open gaat. Die werkt dus. Ik haal de impeller eruit: alle schoepjes zitten eraan en ik zie geen breuken in het rubber. Ik vraag steeds meer mensen met kennis naar hun diagnose. Misschien dat het buisje tussen het uitlaatspruitstuk en de uitlaat verstopt zit, zegt iemand. Ik haal het buisje eraf en constateer dat daar geen verstopping in zit. Intussen heb ik contact opgenomen met een Volvo Penta specialist in Friesland. Hun diagnose is: ‘Er zit zand en modder in je koelsysteem. Dat komt vaker voor bij deze puur buitenwater gekoelde motoren. Kop eraf en schoonmaken, is de enige oplossing’. Dat klinkt serieus en duur. Zand en modder, gemixt met water en warmte wordt een soort cement dat zich hecht aan het blok. Dit werkt als een thermosfles en houdt de motor juist warm, daar waar die koel moet worden door het buitenwater dat er langs stroomt. Zou dit echt het probleem zijn? Ik twijfel.

Ongezien gelijk

Ik vraag een kenner uit mijn vriendenkring of hij met mij de motor wil onderzoeken. Hij stelt voor de aftapplug eruit te halen, zodat we kunnen zien of er water uitkomt. Is dat niet het geval, dan zit er rommel in het koelsysteem. Komt er wel water uit, dan is het verhaal over zand en modder een fabeltje. De plug sleutelen we los, maar er komt geen water. We steken een schroevendraaier in het gat en die komt er zwart weer uit, maar het water blijft in de motor zitten. De specialist had (ongezien) gelijk: zand en modder in het systeem. Er zit niets anders op dan de motor te laten reinigen. Hij loopt verder als een zonnetje, dus dit oude beestje is het nog wel waard. De offerte bevat wat armslagen, maar als ze niets vreemds tegenkomen, kost de reparatie 1100 euro. Een flink bedrag, maar als daarna de problemen over zijn, dan moet het maar. De reparatie is bijna klaar, waarna de motor nog wordt getest. Zodra de uitslag hiervan bekend is, vullen we dit verhaal aan.

Omslagfoto: Eigen archief Zeilwereld