Ga je op zoek naar een accu voor aan boord, dan zijn er verschillende opties. Denk aan een AGM-accu, een semi-tractie accu, een gel-accu of een lithium accu. Rob Ramsey heeft veel ervaring opgedaan over accu’s, en betoogt ons in een serie aan artikelen waarom hij koos voor een lithium-accu, en dan specifiek een LiFePO4 versie (lithium-ijzerfosfaat-batterijen).

Tekst: Rob Ramsey

Je hebt 300Ah aan mooie AGM-accu’s op de boot. Meer dan genoeg toch? Je kunt ze alleen tot maximaal tot de helft ontladen, anders beschadigen ze. Hou je nog 150Ah over, dat is ook zat. Maar met het laden duurt de laatste 15% heel erg lang waardoor ze in de praktijk vaak maar tot 85% worden opgeladen. Op dat moment hou je dus nog zo’n 100Ah over. Toch moet je ze wel regelmatig tot 100% opladen, anders gaan ze een stuk minder lang mee.

Laten we dan eens kijken naar lithium accu’s (specifiek LiFePO4, de enige veilige oplossing). Deze kun je ontladen tot 20%, en een keertje hierover heen gaan is geen probleem. Ze laden lineair op tot 100%, dus geen gedoe met dat laatste stukje. Hij is dus tot 240Ah probleemloos te gebruiken. Een stuk makkelijker, en bovendien een stuk kleiner. Extra bonus: de spanning blijft heel, heel erg lang, vrijwel gelijk, 13 tot 13,5 volt. Daar kan een AGM-accu niet tegenop.

Ik heb zelf drie 315Ah accubakken vervangen door twee accubakken van 560Ah. Van iets meer dan 100Ah bruikbare stroom, ging ik naar ruim 450Ah. Ze gaan zeker 2.000 ontladingen mee, aangezien ik gemiddeld twee weken tot één volledige ontlading. De accu komt dus in het testament voor mijn dochter, en vervolgens nog eens in haar testament voor mijn kleinzoon.

Belangrijke spelregels

Tot zover het simpele deel. Lithium LiFePO4 accu’s kunnen veel hebben, maar er zijn wel een aantal belangrijke spelregels. Als er een individuele cel (er zitten er vier in serie in een 12V accu) verder wordt ontladen dan 2 volt, gaan ze direct kapot. Daarnaast beschadigt de accu bij 4,2 volt of hoger. Daarom heb je een soort verzekeringspolis nodig voor je accu: het Battery Management System (BMS). Deze BMS sluit je accu af als de spanning te laag of te hoog wordt, in de praktijk is dit meestal bij minder dan 2,5 volt of meer dan 3,7 volt per cel. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat het zover komt, de boordapparatuur moet al ingrijpen voordat de BMS dit doet. De BMS is echt een laatste redmiddel.

Veel LFP-accus’ worden geleverd met een ingebouwde BMS, leveranciers noemen dit ‘drop-ins’. AGM eruit, LFP erin en klaar. Maar omdat je de overige apparatuur dan niet hebt aangepast, grijpt de BMS snel in. Daalt de stroom onder 10V (4×2,5V), dan krijg je geen waarschuwing van de BMS. Je licht, autopilot en dure navigatiescherm gaan allemaal tegelijk uit, en niet meer aan. De ervaren schipper kent die truc: je houdt gewoon de spanning in de gaten, dan weet je toch waar je aan toe bent?

Let op! Bij het ontladen blijft de spanning van een LFP-accu heel erg constant. Dus hoe ver ben je nu als de spanning van 13,15 gedaald is naar 13,12 volt? Je weet niet hoeveel procent, en dus hoeveel Ah, je nog over hebt. Als de accu bijna leeg is, dan daalt de spanning ineens enorm snel en komt deze binnen een paar minuten onder de 2,5 volt per cel. ‘Ploep’, alles op zwart.

Bij laden geldt hetzelfde, maar dan andersom. De laadspanning blijft heel lang vrijwel constant, rond de 98% schiet hij ineens als een raket omhoog. Opnieuw: ‘ploep’, alles op zwart. Als je aan het laden bent met de dieselmotor (de dynamo), en de stroom er ineens vanaf gaat, dan is je dynamo stuk. Die kan de hoeveelheid stroom die hij nog heeft nergens kwijt, en gaat dus in rook op. Het kan gebeuren dat je dynamo die hoge spanning even op je boordnet zet, dan is het maar afwachten of je autopilot en navigatieapparatuur daar tegenkan.

Wel of geen lithium accu?

Wat is nu eigenlijk mijn betoog, wel of geen lithium accu? Ik vind de LFP-accu echt geweldig, maar je moet je van te voren bedenken dat deze wat eisen stelt aan je overige apparatuur. Onder andere:

• De acculader
• De dynamo
• De startaccu
• De informatie over de laadgraad van de accu

Om die reden kost een LFP-accu meer dan alleen de accu zelf. Een ‘drop-in’ accu alleen is hier geen goede oplossing op. In een korte reeks artikelen ga ik hier verder op in de komende tijd. De volgende keer sta ik verder stil bij het laden van de accu.

Ben je benieuwd wat voor zeiler Rob is? Klik dan hier, hij stond eerder al eens in de spotlight!