Die starre staaldraden die de mast overeind houden zijn een belangrijk onderdeel van je boot en verdienen net zo goed aandacht als de andere zaken aan boord. De meningen zijn erover verdeeld, maar wellicht zou een APK-keuring voor je boot, waarbij je mast en wanten de nodige aandacht krijgen, geen slecht idee zijn. Het is alleen niet simpel om zomaar een oordeel te vellen over je verstaging.

Tekst: Jan Niemeijer en Riemer Witteveen

Dit artikel verscheen eerder in de Zeilwereld Winterspecial 2022-2023.
Klik hier om naar het artikel in het magazine te gaan.

Testen versus controleren

Eén van de weinige manieren waarop je de trekkracht van de verstaging kan controleren is door deze op een trekbank te belasten. Helaas geeft dit maar een eenmalig inzicht aangezien de stag hierna uit twee delen zal bestaan. Een andere methode is het scannen van de verstaging met ultrasone apparatuur. Helaas wordt deze techniek nog niet veel aangeboden en is het vooral erg kostbaar. Testen met kleurstoffen is een derde mogelijkheid, maar ook dan moet je wel echt goed weten wat je doet en waar je op moet letten.

Het is aan te raden om zelf jaarlijks een uitgebreide controle van het staand want uit te voeren. Voor wat extra gemoedsrust kun je eens in de vijf jaar een gerenommeerde tuiger inschakelen voor een keuring. Dit is ook aan te raden als je een grote tocht op de planning hebt staan. Bij zo’n keuring gaat een tuiger zelf de mast in om alle belangrijke punten te controleren. Hiervan ontvang je dan ook vaak een rapport. Zo kun je met een gerust hart weer van wal steken en maak je de verzekering ook blij.

Zelf nalopen

Gelukkig is het niet heel ingewikkeld om zelf een indruk te krijgen van de staat van je tuigage. Je moet er alleen even de tijd voor nemen om alle onderdelen en mogelijke zwakke punten na te lopen. Je kunt eventueel ook foto’s maken van de diverse onderdelen, om in het zeilseizoen, of over een jaar de oude met de nieuwe foto’s te vergelijken. Zo kun je redelijk in de gaten houden of er meer roest is bijgekomen, of dat er haarscheurtjes te zien zijn die je eerder niet zag.

Het is natuurlijk het makkelijkst als je mast plat ligt. Je kunt dan overal eenvoudig bij en je kunt de check dan zonder hulp uitvoeren. Loop de mast langs van de masttop tot de basis. Kijk of de stagen geknikt zijn, beschadigd of misschien wel roestig. Roest bij overgang van de stag naar de terminal komt overigens veelal uit vuil vanuit de wals en is dus niet roest van het rvs. Die roest kun je wel goed wegpoetsen met wat antiroestmiddel en een (oude!) tandenborstel. Als er tieren (de individuele staaldraadjes) geknapt zijn dan is de conclusie duidelijk: die stag sowieso vervangen.

Als de mast nog op de boot staat, bekijk dan het schroefdraad van de spanners. Als dit onregelmatig is, dan zul je ze moeten vervangen. Ligt de mast plat, dan kun je de spanners losdraaien om te kijken of ze nog soepel lopen. Zijn ze vies, maak ze dan schoon met een goede ontvetter en vet ze in met een geschikte wantspannerolie.

Controleren op scheurtjes

Daarnaast is het belangrijk om beslag, ankerplaten, ogen en harpen te controleren op scheurtjes en andere onvolkomenheden. Vergeet de aanhechting van de zalingen en de zalingen zelf niet. Vervang de onderdelen die verbogen of ingesleten zijn en bedenk hoe dit is gekomen om problemen in de toekomst te voorkomen. Kijk daarbij ook of kunststof ringen tussen aluminium en rvs nog in tact zijn. Zijn ze dit niet, vervang ze dan om corrosie te voorkomen.

Wanneer je met bovenstaande checklist bezig bent, is het een goede gewoonte om de split- en borgpennen aan boord te controleren, te vervangen of toe te voegen. Deze vind je in de wantspanners om losdraaien tegen te gaan en in het beslag van mast en giek. Voor de verstaging heb je ook handige borgpennen die je met klitteband vastzet. Dit maakt het vervangen een stuk makkelijker en het ziet er mooi afgewerkt uit en er steken geen scherpe delen uit die scheuren in je voorzeil zouden kunnen maken.

Vervang op tijd

Zelf een jaarlijkse inspectie uitvoeren is dus goed te doen. Het geeft je inzicht in de drager van je belangrijkste voortstuwing: je zeilen. En, zo leer je je boot en de onderdelen nog beter kennen, vaar je veiliger en weet je sneller waar de problemen zitten, mocht er iets kapot gaan. Houd er rekening mee dat als de verstaging 15 jaar of ouder is, deze waarschijnlijk vervangen moet worden en dat brengt natuurlijk de nodige kosten met zich mee. Bedenk je echter dat de impact en kosten van een mast die onverwacht overboord valt vele malen groter is.

Verzekering

Wanneer er verre bestemmingen en grote reizen op de planning staan, is het belangrijk om je goed te laten informeren door jouw verzekering. Deze kan bepaalde eisen stellen aan de verstaging en de rest van de tuigage. Zo kom je bij schade niet voor een dichte deur te staan. Vaak wil de verzekeraar een rapport dat stelt dat het staand want niet ouder is dan 15 jaar.