Hulp op het water: Verandert er iets?

Sinds 17 augustus 2020 komt de KNRM niet meer automatisch naar je toe in een hulpsituatie. De kustwacht bepaalt of de KNRM écht nodig is. Maar eigenlijk verandert er in de praktijk niet veel en dat is niet voor iedereen goed nieuws.

Door Riemer Witteveen | 26 augustus 2020

knrm

Hulp op het water: Verandert er iets?

Door Riemer Witteveen | 26 augustus 2020

Advertentie

Om eerlijk te zijn: nee, er verandert niet zo heel veel. Maar dat er überhaupt iets verandert is interessant. Voorheen kon je als hulpvrager op het water via de Kustwacht de KNRM inschakelen. Die kwam dan gratis en voor niets helpen, of het nu om een spoedgeval ging, of om een beetje assistentie. Sinds maandag 17 augustus bepaalt de Kustwacht middels een ’triage’ of er sprake is van spoed of niet. Bij spoed wordt de KNRM ingeschakeld en als er alleen assistentie nodig is, dan verwijst de Kustwacht naar een lijst met partijen, waar ook nog altijd de KNRM op staat. Je kunt natuurlijk ook hulp van andere watersporters aannemen. Maar waarom zou je als watersporter voor een betaalde partij kiezen als je ook voor de KNRM kan gaan, zonder dat je verzekering voor de kosten moet opdraaien?

We duiken in dit artikel dieper de materie in. Met de KNRM, de Kustwacht, een reder en een verzekeraar kijken we naar hoe het nu geregeld is en of deze huidige situatie houdbaar is.

knrm
Foto: KNRM Den Helder

Jarenlang gesteggel

Al jaren staat het handelen van de KNRM bij niet-spoedeisende hulpvoorziening ter discussie. De KNRM en de bergers staan daarbij vaak tegenover elkaar. KNRM zegt altijd klaar te staan, en de commerciële partijen (de ‘bergers’) spreken van oneerlijke concurrentie. Die oneerlijke concurrentie is er met de nieuwe gang van zaken nog altijd, maar het lijkt een stap in de goede richting. Bergers krijgen meer kans op de markt, maar de watersporters zelf wordt gevraagd na te gaan of ze goed voorbereid op pad zijn gaan en of ze weten wat ze moeten doen als er iets misgaat.

Neemt de KNRM werk uit handen van de bergers? De KNRM biedt gratis hulp aan op het water en veel commerciële partijen bieden dezelfde hulp aan, maar hangen daar een prijskaartje aan. Het dispuut over wie wat moet en mag doen tussen KNRM en bergers is nog altijd niet opgelost. Edward Zwitser, woordvoerder van de KNRM, vertelt het volgende: “In onze statuten staat dat we redden en hulpverlenen aan iedereen die in gevaar is en dreigt te geraken. De KNRM heeft nooit het beleid gehad om alleen voor mensen in levensgevaar uit te rukken.” Simon Smit van rederij Noordgat (actief op de Waddenzee en Noordzee) wijst naar de voorschriften en richtlijnen van de KNRM uit 1977, toen nog de KNZHRM, waarin het volgende staat:

“Het is uitdrukkelijk verboden de reddingmiddelen te gebruiken voor het bergen van goederen. De schip per van een reddingboot zal slechts hulp mogen brengen aan schepen b.v. door slepen, het uitbrengen van een anker, trossen enz., wanneer de omstandigheden zo zijn, dat door het nalaten daarvan de opvarenden van het schip in levensgevaar zouden kunnen komen en er geen sleepboten of bergingsvaartuigen, wier werk het is dergelijke hulp te verlenen, ter plaatse aanwezig zijn. Indien door omstandigheden de reddingboot een vaartuig op sleeptouw heeft genomen, is de schipper verplicht deze leep desgevraagd aan de eerstaankomende sleepboot over te geven indien dit veilig kan geschieden.”

Voorschriften en richtlijnen KNZHRM, januari 1977

In de afgelopen 40 jaar is er dus iets veranderd en houdt de KNRM zich net zo goed bezig met het bergen, als met het verlenen van spoedeisende hulp. Smit is het daar niet mee eens: “Er wordt bij de KNRM nu veel geld besteed aan het binnenslepen van jachten die niet goed voorbereid het water op gaan en dat is zonde. Ik zou er nog wel vrede mee hebben als de KNRM voor het niet-spoedeisende werk een marktconform tarief zou rekenen. Wij worden nu nog wel eens weggezet als piraten, maar wij proberen de mensen op het water gewoon van A tot Z te helpen. Bij de KNRM word je binnengesleept bij de dichtstbijzijnde haven en dat was het dan. Soms mogen wij daarna een boot dan nog naar een andere plek slepen. Dat kost dus uiteindelijk alsnog geld en die sleepactie hadden we ook meteen kunnen uitvoeren.”

KNRM
Foto: KNRM Harlingen

De KNRM is in ieder geval blij met de verandering. “We zijn er allemaal bij gebaat als de relatie tussen de KNRM en de bergingsmaatschappijen verbetert,” zegt Edward Zwitser. “Wij hebben geen belang bij de klussen die we doen. In het verleden niet, nu niet en in de toekomst ook niet. Het is echt niet onze insteek om een reclamecampagne op te starten met ‘vraag ons!’ We hopen wel dat mensen niet langer gaan wachten totdat de KNRM er is, uit bijvoorbeeld verwarring of kostenoverwegingen, als ze wel denken hulp nodig te hebben en een berger sneller beschikbaar is.”

 “Als zo’n containerschip als de MSC Zoe dan weer eens veel containers verliest op de Noordzee, wie komt er dan helpen? Dat soort werk doen wij ook!

SIMON sMIT, rEDERIJ nOORDGAT

KNRM is niet ‘gratis’

In het jaarverslag van 2018 van de KNRM staat: “Het kost jaarlijks 18 miljoen euro om mensen professioneel op te leiden en het materieel in topconditie te houden.” Dat is veel geld, zeker als je het afzet tegen hoe vaak de KNRM in dat jaar is uitgevaren (ruim 2500 keer). Dat komt neer op meer dan 7000 euro per keer dat er een boot uitvaart, dus ook in situaties waar niet per direct hulp nodig is. Simon Smit van Noordgat zet daarnaast ook vraagtekens bij de impact van al die hulpverzoeken richting de KNRM: “Wat is de maatschappelijke schade van al het werk? Al die vrijwilligers die bij hun werk weg moeten? En door deze constructie, waarbij wij moeten opboksen tegen een gratis dienst, sterven de bergers uit. Maar als zo’n containerschip als de MSC Zoe dan weer eens veel containers verliest op de Noordzee, wie komt er dan helpen? Dat soort werk doen wij ook!”

Noordgat Typhoon
Typhoon, een van de schepen van rederij Noordgat. Foto: Noordgat

Wel of niet spoedeisend; De rare rol van de Kustwacht

De lijst op de website van de kustwacht is een bijzondere lijst. Edwin Granneman van de Kustwacht geeft aan dat de bergers dienen te voldoen aan de geldende wetten en regelgeving. “Bergers moeten ook ingeschreven staan bij de Kamer van Koophandel en een website hebben waarop duidelijk staat vermeld dat ze in de maritieme hulpverlening zitten.” Over verdere regels wordt niet gerept en dat lijkt een beetje vreemd. Je zou als watersporter toch verwachten dat een lijst die de Kustwacht aanbiedt, ook kwalitatief wordt getoetst. “Wij zijn als Kustwacht niet de partij om al die partijen te controleren” zegt Granneman. “Voor ons is het een geste om de watersporter op weg te helpen.

Granneman: “We gaan wel met die commerciële partijen een gedragscode afspreken, waarbij we afspreken dat ze het hele jaar door, 24 uur per dag beschikbaar zijn voor service, maar ook dat ze zich gedragen op het water en niet over de VHF de discussie aangaan. Het was de opdracht vanuit het ministerie om die gedragscode zo snel mogelijk af te tikken.”
Het is op z’n zachtst gezegd bijzonder te noemen dat de verandering al sinds 17 augustus van kracht is, maar dat de gedragscode nog niet bestaat.

De triage zelf is best lastig, legt Granneman uit. “Je moet op afstand een inschatting maken. Er is geen blauwdruk voor die triage en geen standaard uitvraagprotocol. Natuurlijk houden we rekening met de locatie, de stroming, de wind, enzovoorts. Maar soms zie je dat watersporters moord en brand schreeuwen terwijl het wel meevalt, en een andere keer is de watersporter vrij kalm, maar blijkt de hulp nét op tijd te zijn.”

KNRM Harlingen
KNRM Harlingen in storm. Foto: Rudy Westra/KNRM

KNRM App: Oneerlijke concurrentie?

Er zitten flink wat haken en ogen aan de nieuwe gang van zaken. De grootste is misschien wel de app ‘KNRM Helpt’. Hoewel de Kustwacht bij een verzoek om hulp zou moeten bepalen of er sprake is van spoed, kan de hulpvrager de hele triage van de Kustwacht omzeilen door de app te gebruiken. Er is dan geen communicatie over de marifoon nodig en de KNRM wordt meteen ingeseind.

Screenshot van de KNRM Helpt applicatie.

Smit: “In het nieuwe model voert de Kustwacht een triage uit. Maar als iemand om hulp vraagt via de app, dan vellen ze zelf een oordeel over de situatie. Bovendien, als je de app gebruikt hoort niemand in de buurt dat je problemen hebt. Als je de marifoon pakt, dan kunnen watersporters om je heen je ook te hulp schieten.” Smit heeft de afgelopen jaren het effect van de app goed gemerkt. “Tot die app hadden we zo’n 80 tot 100 hulpverleningen op de Waddenzee per jaar. Het is dit jaar vele malen drukker op het water en we zitten nu nog niet eens op 39.”

De KNRM moedigt ook het gebruik van de marifoon aan op groot water, maar is toch met de app begonnen in 2015. Zwitser: “Gaandeweg merkten wij een roep in de woestijn. Steeds meer watersporters maakten zich afhankelijk van die smartphone. En als mensen er toch voor kiezen om een telefoon te gebruiken, dan haken we daar toch maar op aan.”

KNRM Veere
Foto: KNRM Veere

Verzekeraars: “Als de klant maar geholpen wordt”

Voor verzekeraars speelt de KNRM een prettige rol. Er hoeft niets betaald te worden als de KNRM te hulp schiet, maar als een berger wordt ingeschakeld, kunnen de kosten hoog oplopen. Het is dan ook niet vreemd dat de ‘KNRM Helpt’ app veelvuldig wordt aangeprezen door verzekeraars. Toch hoef je niet voor een berger terug te deinzen, volgens sommige verzekeraars.

Ellen Hooning van de verzekeringsmaatschappij Pantaenius legt uit: “Wij werken zowel met officiële bergers als met de KNRM. We dragen een warm hart toe aan de KNRM, maar als de klant maar geholpen wordt, dan vinden wij het okay. We hebben goed contact met de bergers en onderhandelen ook met ze over de kosten. Ook zij hebben op hele nette manieren watersporters die bij ons verzekerd zijn binnen gebracht. Natuurlijk heeft een oproep impact op het leven van de KNRM vrijwilligers. Zul je net zien; begint de BBQ en gaat de pieper. Maar de KNRM is een prachtige organisatie en het personeel vindt niets mooier dan het water op gaan om iemand te helpen. Maar wij verzekeren in beide gevallen. Als een hulpbehoevende watersporter denkt ‘mag ik nou wel een lijn aanpakken van een berger?’, dan is de boodschap ‘Ja'”.

Ook bij verzekeraar nemassdeboer dekken ze de kosten als er hulp is geboden door bergers. Klaas-Jan Kroon vertelt ons dat de keuze nu bij de watersporter zelf ligt: “Wij als verzekeraar spelen geen rol in die keuze. In de voorwaarden is geregeld dat er dekking is bij hulp, waar die ook vandaan komt. Ik vermoed wel dat de verzekeraars de tarieven willen drukken als de commerciële bergers meer worden ingezet. Misschien is het een idee om donateurs gratis assistentie te verlenen en een vergoeding te vragen aan de rest.”

Typhoon Noordgat
Typhoon in actie. Foto: Noordgat

Scepsis en hoop

Alle partijen spreken de intentie uit om de relaties te verbeteren en geven aan dat deze stap, hoewel het een minimale verandering betreft, een stap in de goede richting is. Smit (Noordgat) ziet geen grote veranderingen: “Ik ben heel benieuwd, blij, maar ook sceptisch. Voor deze eerste stap hebben wij en andere partijen jaren hard moeten knokken. De meeste mensen zullen nog steeds liever door de KNRM geholpen worden omdat dat ‘gratis’ zou zijn. En wij moeten ondertussen andere takken van sport erbij doen om het hoofd boven water te houden. Eerst wilde de KNRM niet meebewegen, maar de Kustwacht en de overheid wel. Ze zagen natuurlijk wel dat er iets moest veranderen. Gebeurt dat niet, dan kunnen we altijd nog naar Brussel toe. Het is een eerste stap, maar er moet nog veel meer geregeld worden.”

De KNRM geeft aan het sentiment van de bergers te begrijpen, maar stelt ook dat er door de verandering een andere lijn is van berger naar de hulpvrager. Zwitser: “Sommige bergers vinden dat wij ergens niet moeten zijn omdat het hun zaak kapot kan maken. Maar waar die opmerking voorheen aan ons adres was, kan de reder nu net zo goed naar de hulpvrager zelf gaan waarom er voor de KNRM is gekozen. De hulpvrager oordeelt en besluit in deze nieuwe constructie wie assistentie komt verlenen.”

Bij Noordgat hadden ze liever gezien dat de scheidslijn tussen spoedeisend en niet-spoedeisend bepalend zou zijn voor het soort hulp dat wordt geboden en welke partij er dus komt helpen. Smit: “Als je auto in de fik staat bel je de brandweer, daar is haast bij, maar als je een lekke band hebt komt de ANWB.”

Op de radio:

Op Radio 1 werden we gevraagd naar de veranderde situatie. Dionne Stax sprak kort met Riemer Witteveen van Zeilwereld en Edwin Granneman van de Kustwacht.

Lees meer zoals dit:

Riemer Witteveen zeilt zelf het liefst solo of shorthanded. Interviews en verhalen met zeilers blijven uit zijn pen stromen. Met zijn videoskills en zijn liefde voor zeilen zet hij zich in voor Zeilwereld.

Vond je dit mooi? Deel dit verhaal dan met je vrienden:

2 reacties

  1. Michiel Veldkamp op augustus 26, 2020 om 5:12 pm

    Naar mijn beleving is het gat tussen KNRM (‘gratis’) en de bergers te groot (‘onevenredige kosten gedeclareerd bij verzekering’) te groot. Mijn ervaring met bergers is niet goed, met de KNRM wel. Fijn dat partijen dichterbij elkaar komen. In vergelijking met het gestelde in het artikel: bij brand in je auto bel je de brandweer, bij pech de Wegenwacht waar ik gewoon lid van ben. Misschien moeten de bergers eens nadenken over een ander verdienmodel. Je los trekken als je vast zit kost mijn verzekering (en dus indirect ook mij via mijn premie) een vermogen.
    Dus bergers kom met een knipkaart of een algemeen lidmaatschap of zo

    • Ubbo Nieuwland op december 10, 2020 om 4:34 pm

      Michiel,

      Als je écht gered moet (Mayday) worden maken de kosten, of door wie je gered wordt niet uit.

      Maar het is natuurlijk een slechte zaak dat mensen als ze hulp krijgen aangeboden door een berger,
      het lijntje niet aannemen en op de KNRM wachten. Dat betekent m.i. dat ze kennelijk niet echt in nood zijn,
      tijd zat… we wachten wel even… het valt eigenlijk wel mee… In dat geval zouden de KNRM-ers gewoon aan het werk kunnen blijven en de berger zijn werk kunnen doen.

      Je hebt het over onevenredige kosten. Maar in het hiervoor genoemde geval kan je altijd met de berger onderhandelen over de kosten. Een verzekeraar heeft waarschijnlijk liever dat je je wel los laat trekken, dan dat je wacht en de schade aan je boot toeneemt, waardoor ze nog veel meer moeten vergoeden dan alleen een berger.

      Daarnaast kan ik me de gedachte van Smit (Noordgat) voorstellen:
      Je hebt een café, moet betalen voor gas, licht, personeel etc. en moet zelf ook nog wat verdienen, dus vraagt je € 2,50 voor een glas bier. Bij het Jongeren Centrum kost dat biertje € 1,50. Die krijgen ook nog eens subsidie. Dus oneerlijke concurrentie…

      Ook is de vergelijking van Smit wat krom, Noordgat is in deze brandweer én ANWB toch? Of moet de KNRM ook uitvaren als er een lekke band is?

      Ik hoop trouwens ook dat jij goed voorbereid op pad gaat, want je hebt een slechte ervaring met bergers, maar een goede met de KNRM… En een knipkaart zou betekenen…

Laat een reactie achter





This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Schrijf je in op de nieuwsbrief

!
!
Terms and Conditions checkbox is required.
Something went wrong. Please check your entries and try again.

Uitgelicht:

Nieuw in Aan boord:

2 reacties

  1. Michiel Veldkamp op augustus 26, 2020 om 5:12 pm

    Naar mijn beleving is het gat tussen KNRM (‘gratis’) en de bergers te groot (‘onevenredige kosten gedeclareerd bij verzekering’) te groot. Mijn ervaring met bergers is niet goed, met de KNRM wel. Fijn dat partijen dichterbij elkaar komen. In vergelijking met het gestelde in het artikel: bij brand in je auto bel je de brandweer, bij pech de Wegenwacht waar ik gewoon lid van ben. Misschien moeten de bergers eens nadenken over een ander verdienmodel. Je los trekken als je vast zit kost mijn verzekering (en dus indirect ook mij via mijn premie) een vermogen.
    Dus bergers kom met een knipkaart of een algemeen lidmaatschap of zo

    • Ubbo Nieuwland op december 10, 2020 om 4:34 pm

      Michiel,

      Als je écht gered moet (Mayday) worden maken de kosten, of door wie je gered wordt niet uit.

      Maar het is natuurlijk een slechte zaak dat mensen als ze hulp krijgen aangeboden door een berger,
      het lijntje niet aannemen en op de KNRM wachten. Dat betekent m.i. dat ze kennelijk niet echt in nood zijn,
      tijd zat… we wachten wel even… het valt eigenlijk wel mee… In dat geval zouden de KNRM-ers gewoon aan het werk kunnen blijven en de berger zijn werk kunnen doen.

      Je hebt het over onevenredige kosten. Maar in het hiervoor genoemde geval kan je altijd met de berger onderhandelen over de kosten. Een verzekeraar heeft waarschijnlijk liever dat je je wel los laat trekken, dan dat je wacht en de schade aan je boot toeneemt, waardoor ze nog veel meer moeten vergoeden dan alleen een berger.

      Daarnaast kan ik me de gedachte van Smit (Noordgat) voorstellen:
      Je hebt een café, moet betalen voor gas, licht, personeel etc. en moet zelf ook nog wat verdienen, dus vraagt je € 2,50 voor een glas bier. Bij het Jongeren Centrum kost dat biertje € 1,50. Die krijgen ook nog eens subsidie. Dus oneerlijke concurrentie…

      Ook is de vergelijking van Smit wat krom, Noordgat is in deze brandweer én ANWB toch? Of moet de KNRM ook uitvaren als er een lekke band is?

      Ik hoop trouwens ook dat jij goed voorbereid op pad gaat, want je hebt een slechte ervaring met bergers, maar een goede met de KNRM… En een knipkaart zou betekenen…

Laat een reactie achter





This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.