Roel Slob is al drie jaar onderweg met zijn catamaran. In Spanje heeft hij deze opgeknapt en is vervolgens naar Griekenland gezeild. Van daaruit ging de tocht door naar Gibraltar en momenteel zit hij in de Caribbean. Op zijn persoonlijke website houdt hij zijn avonturen bij, hier kun je bijvoorbeeld lezen waar hij zich momenteel bevindt. Op Zeilwereld heeft hij vanaf nu een plek om de meer technische kant van zijn verhaal te laten zien. Hierbij deel 7 waarin Roel aan het werk gaat met polyester en epoxy.

Eerder had ik een geweldige hekel aan het werken met polyester. Het plakt aan je handschoenen en gereedschap. Had je net de mat een beetje op zijn plaats, trek je het er net zo snel weer vanaf als je het gereedschap verwijderd. Maar nu, na wat oefening vind ik dit spul echt geweldig! Ik heb een aantal keer een vakman ingehuurd en eens goed gekeken hoe hij dat doet. Het geheim is aceton. Dit is een zeer vluchtig oplosmiddel en tast de kwaliteit en het hardingsproces niet aan. Hij gebruikte een roller, gedoopt in aceton, om de mat op zijn plaats te rollen.

Het is in elke vorm op te bouwen. Ik heb zelfs scharnieren voor de luiken er mee gemaakt. Je kunt het als giethars gebruiken of, na vermengen met glasvezelpoeder, als plamuur. Kortom, enorm veelzijdig. Epoxy is ook een geweldige transparante lak. Het lijkt wel glas!

Nu zijn er eigenlijk twee soorten kunsthars: epoxy en polyester. Boten worden meestal gemaakt van polyester, dus je zou denken dat polyester het beste is. Nee, dat is niet zo. Epoxy is veel sterker en beter te verwerken vanwege de trage en snelle verharders die te krijgen zijn. Het is duurder en dat is de reden dat de jachtbouw graag polyester gebruikt, maar bij reparaties is dat van minder belang. De hechting is vergelijkbaar en prima te combineren met een polyester onderlaag. Maar beide hebben een afwerklaag nodig aangezien beide slecht tegen UV-licht kunnen. Bovendien is polyester niet echt waterdicht.

Hoewel het chemisch proces zo simpel lijkt, is het dat toch niet! Kou, volle zon en vocht zijn gevaarlijk voor het spul. Dus als je buiten werkt, moet het weer wel mee zitten. En ook de opslag verdient enige aandacht. Als ik het uit mijn opslag haal, doe ik altijd eerst even een proefje.

Glasvezel

De glasvezelmat is bedoeld als wapening, net als in beton. De wapening wordt verankerd in de hars en staat dan geen enkele beweging  meer toe. Maar alleen als de vloeistof door en door gemengd is met de wapening. Hier moet je echt zeer zorgvuldig zijn. Het beste is om het oppervlak en de wapening eerst apart in te weken en pas daarna de wapening aanbrengen met een roller.

Denk aan de aceton! Hierdoor kun je uitgebreid nabewerken. Het is gemakkelijk te zien waar er nog niet goed genoeg is gemengd. De wapening is daar nog licht van kleur. Hieronder een voorbeeld van een goede menging.

Nu zijn er veel soorten wapening:

• Glasweefselmat bestaat in feite uit kleine deeltjes glas, die door een bindmiddel worden verbonden. In combinatie met polyesterhars verdwijnt de binder en wordt de mat flexibel en zacht. Epoxy daarentegen lost de binder niet op en houdt het materiaal hard en stug. Deze mat is te gebruiken als vulmiddel, of als bekleding.
• Keperweefsel  laat zich nog redelijk vormen (diagonaal of hybride geweven)
• Rovingweefsel voor grotere vlakken en is daardoor stijver (vierkant geweven)
• Glasvlies wordt als toplaag gebruikt om een harsrijke barrièrelaag te creëren die het patroon van het onderliggende weefsel afdekt. Vooral bij rofing weefsel heel handig.
• Met kunsthars gebruik je de bijgeleverde verharder, meestal 2%. Dat is erg weinig. Het komt gelukkig niet zo heel precies.

Gelcoat

Ook een ontdekking voor mij. Heerlijk spul. Het lijkt wel een soort dikke verf, maar heel goed schuurbaar en tot hoogglans te polijsten. Ook dit bestaat uit 2 componenten. Na uitharding is het volkomen waterdicht en goed bestand tegen zonlicht. Daarom wordt dit gebruikt als beschermingslaag. Een laagje van 0,5 mm is in principe genoeg, maar ik breng het liever dikker aan.

Mijn ervaring heeft me geleerd dat je vooraf vaak te weinig weg schuurt. Er moet echt een verdieping ontstaan. Houd maar 2 mm aan! Bij het afwerken komt anders op sommige plaatsen toch het epoxy er weer doorheen schijnen.

Topgelcoat bevat parafine. Dit zorgt er voor dat het niet kleverig blijft en laat het beter polijsten. Maar meerdere lagen aanbrengen gaat eigenlijk niet. Heel goed schoonmaken met aceton tussendoor helpt wel, maar beter is het om eerst met gewone gelcoat te werken en dan de laatste laag met topgelcoat afwerken. Ook neem ik na uitharding van elke laag het even af met aceton. De hechting is namelijk wel kritisch.

Het is ook goed te spuiten. Je kunt gasbusjes kopen met een glazen potje eronder. Op een groot vlak kan dit handig zijn. Ik zag een goede truc. Het afdekken deed men niet met plakband, maar men rolde karton een beetje op en plakte dat rond de reparatie, zodat er op de scheiding een mooie overgang ontstaat. Het karton blijft een stukje van de romp af en door te spuiten krijg je een zeer geleidelijke overgang.

Gelcoat kleurt iets donkerder bij uitharding. Hou de menging daarom iets lichter. Ik heb de pech dat mijn boot niet wit maar een creme kleur heeft, dus ik moet een pigment gebruiken. Maar als het net iets te licht is valt dat nauwelijks op. Het kleurmengen is wel een secuur werkje.

Vervolgens afwerken met waterproof schuurpapier. Gebruik altijd water tijdens het schuren. Je begint met korrel 120 en gaat door tot korrel 2000. Je hebt zelfs nog korrel 5000, dan hoef je nog nauwelijks te polijsten.

Poetsen

Het dankbaarste werk is het poetsen. Nu zul je zeggen, poetsen? Jazeker, is geen zwaar werk. Doe dit met een recovery polish en een poetsmachine. Ik gebruik hiervoor een haakse slijper met regelbaar toerental. Je doffe boot gaat weer glanzen!
Ik hoor wel eens dat je dat niet te vaak moet doen, omdat je een beetje van de gelcoat weg haalt. Ach, dat is zo weinig, daar hoef je echt niet bang voor te zijn. Het is schadelijker om het poetsen achterwege te laten. Dof betekent een ruw oppervlak! Is de boot niet erg dof, dan kun je ook een minder stevig poetsmiddel gebruiken. Zorg er alleen wel voor dat de ondergrond schoon is. Een zandkorreltje doet meer kwaad dan goed. 

Je brengt eerst met de hand het polijstmiddel aan en verspreidt het tot er nog net een zichtbaar laagje overblijft, dan kun je de machine er op zetten. Het beste kun je werken per vierkante meter. Weinig toeren en niet teveel druk. Je wilt het polijstmiddel niet verbranden. En zorg voor goed strijklicht, anders zie je de vlekken van teveel polijstmiddel niet meer.

Bescherming

Gebruik liever keukenhandschoenen, geen nitril materiaal, ipv die dunne latex handschoenen. Deze scheuren erg snel en met aceton al helemaal. Vet ook je handen in met vaseline voor het geval dat.

Denk ook aan al die vervelende vezeltjes in een ruimte waar je naderhand moet slapen. Het is glas uiteindelijk! Dus goed afdekken. Het verhardingsproces kan soms zeer heftig zijn. Bij het gebruik van een snelle verharder ging het spul bij mij zelfs roken, zoveel hitte kwam er vrij!

Het gereedschap is simpel. Kwasten, rollers, roerstokjes en heel veel lege blikjes. Alles voor eenmalig gebruik.