Laura den Ouden schrijft elke week een Engelstalig blog over het zeilen met Horizon tijdens hun wereldreis, waarbij duurzaam zeilen een belangrijk thema is.

Tekst en foto’s: Laura van den Ouden en Gilles Leidelmeijer
Vertaling: Femke van Straten

Dit artikel verscheen eerder in ons Wintermagazine 2023-2024.

Als je net als wij twee jaar midden in de natuur hebt gewoond, op het water in onze catamaran, dan leer je de natuur steeds beter kennen en waarderen. Sterker nog, je raakt onder de indruk van de omgeving om je heen. Je ervaart het leven op en onder water en je ziet ook hoe kwetsbaar het soms is.

Eerlijk gezegd hadden onze oorspronkelijke ideeën om met en van de natuur te leven in de eerste plaats te maken met kostenbesparing. Zeilen is feitelijk gebruik maken van zon, water en wind die je elke dag gratis ter beschikking worden gesteld.

Maar steeds meer begin je de krachten van de natuur te begrijpen en groeit je bewondering en dankbaarheid. Dan wil je ook steeds meer iets teruggeven en zorgen voor de natuur. Hieronder vind je 10 dingen die wij doen op het gebied van duurzaam varen.

1. Zonne-energie

We gebruiken zonne-energie als stroom voor onze boot. Dit doen wij mede om het gebruik van walstroom in havens te voorkomen, want die is gebaseerd op de klassieke energiebronnen die in de aarde zitten, omgezet in fossiele brandstoffen, die milieubelastend zijn om op te wekken en bovendien uitputbaar zijn. Zonlicht is een schone energiebron en onuitputtelijk.

We hebben berekend dat we maximaal 10 KW per dag nodig hebben als we vier gasten aan boord hebben, dus voor zes personen in totaal. Deze elektriciteit hebben we nodig voor onze koelkast, vriezer, computers, tv, koken, het doorspoelen van de toiletten, het opladen van de mobiele telefoons, koffie- en thee zetten, verlichting in de boot, magnetron, boiler, kachels.

Klinkt bekend? Het is voor 90% hetzelfde als bij jou thuis. Maar ik herinner me dat als ik thuis de stekker in het stopcontact stak om mijn telefoon op te laden of de magnetron aan te zetten, ik dit deed zonder na te denken over waar de energie vandaan kwam. Door op een zeilboot te wonen, leer je dat elke seconde van je elektriciteitsverbruik eerst op de een of andere manier moet zijn opgewekt voordat je er gebruik van kunt maken!

Met een maximum van 10 kW per dag hebben we 1700 watt aan zonne-energie nodig. We hebben vijf zonnepanelen gekocht van elk 340 Wp (Wattpiek) om die 1700 Watt te bereiken. Wij gebruiken LG bi-facial zonnepanelen, deze zijn transparant, waardoor ze het licht van beide kanten kunnen opvangen: bovenop het directe zonlicht en aan de andere kant van het paneel, tegenover het water, vangt het paneel de reflectie op van de zon in het water.

Wij hebben zelf een rvs-rek ontworpen voor vijf zonnepanelen achter op de boot. Het zonnerek is draaibaar in een hoek van 0 tot 180 graden, zodat we overdag de beste hoek kunnen kiezen om het zonlicht op te vangen en de energieopwekking te optimaliseren.

De zonnepanelen zijn achter de boot bevestigd, aan het uiteinde van het dak en niet bovenop het dak, om schaduw te creëren boven onze bijboot, zodat UV daar minder impact op heeft wat de levensduur van de bijboot ten goede komt. Daarnaast zijn zonnepanelen aan de achterkant van de boot eenvoudiger te onderhouden en zo blijft er ruimte over om vanaf het dak van de catamaran het water in te duiken!

2. Lithiumbatterijen

Om al deze Wattpieken via de zonnepanelen om te zetten in stroom heb je een omvormer nodig, maar belangrijker nog: je moet ’s nachts en op bewolkte dagen gebruik kunnen maken van zonne-energie. Je hebt dus de mogelijkheid nodig om stroom op te slaan en daarom hebben we lithiumbatterijen gekocht.

We hebben in dit project samengewerkt met New Energy Today in Nederland. Zij hebben ons geholpen bij het installeren van de Victron multiplus GX-omvormer, aangesloten op 4 lithiumbatterijen uit de MG HE-serie, om in totaal 15 kW aan opslagcapaciteit te leveren.

Wij zijn erg blij met onze zonnepanelen en lithium accu’s, alles geeft ons genoeg schone stroom. Zelfvoorzienend zijn geeft je vrijheid en een gevoel van trots om met de natuur samen te werken zonder deze te belasten!

3. Zeewater omgezet in drinkwater

Naast energieopslag moet je ook voldoende drinkwater aan boord hebben. Vooral als je zeeën en oceanen oversteekt. Als je bijvoorbeeld de Atlantische Oceaan oversteekt, heb je voor minimaal drie weken drinkwater nodig, omdat er geen of heel weinig eilanden zijn om aan zoet water te komen.

Onze catamaran beschikt over twee watertanks met elk een inhoud van 300 liter. Dat is niet genoeg als je met een bemanning lange tochten over zee maakt. Daarom importeerden we een watermaker van Seawater Pro, een gespecialiseerd bedrijf in Fort Lauderdale Florida en installeerden deze in een van de machinekamers van onze catamaran. De watermaker pompt zeewater door een membraan met een hoge druk van ongeveer 800 Psi. Voor elke liter zout water kan 100 ml vers drinkwater worden geproduceerd. Ons systeem kan 1200 liter zeewater per uur door het membraan pompen om 120 liter zoet water in een uur te genereren. Het zoete water gaat door zeven filters om chemicaliën, zware metalen, virussen en bacteriën uit het water te verwijderen. Conclusie: wij produceren ons eigen zoet water! Om te drinken, douchen, koken, enz.

De hogedrukpomp van de watermaker verbruikt uiteraard veel stroom. Maar het mooie is: als je voldoende zonne-energie hebt, is het schone, zoete water ook nog eens schoon geproduceerd. 

4. Zeilen en windenergie

Laten we het hebben over transport, het reizen van A naar B, want dat kost meestal veel CO2-uitstoot (met auto’s, bussen, vliegtuigen, enz.). Wij gebruiken windenergie om ons tiny house genaamd zeilboot te verplaatsen. Wij hebben onze auto’s in Nederland verkocht en reizen op windenergie. Wij hebben voor onze wereldreis een camper overwogen, maar die zou veel fossiele brandstoffen verbruiken, kostbaar zijn en in onze beleving niet erg sportief. We willen langzaam reizen, het buitenleven waarderen, de frisse lucht, ‘ervoor werken’ om een ​​gevoel van voldoening te krijgen, zoals na een dag zeilen als je voor anker ligt in een baai.

Onze ecologische voetafdruk is zeer klein. Je kunt zelfs zeggen: na een meter varen met je boot door het water is je voetafdruk letterlijk niet meer te zien, omdat de golven je sporen wegspoelen. Ik vind het verfrissend om te leven op het water van zeeën die er al miljoenen jaren zijn. Het maakt je nederig, onze levens zijn niets anders dan een druppel water in de oceanen, je bent heel nietig op je boot vergeleken met de grootsheid van Moeder Natuur.

5. E-bike en e-step

Over transport gesproken: we doen onze wereldreis op zeilen en zonne- en windenergie. Onze boot is onze auto om over het water te reizen. Maar soms wil je over land reizen, want ook op het land is er veel moois te ontdekken (denk aan bossen, dorpjes etc). Wij gebruiken onze elektrische fiets en elektrische step om over land te reizen. Wij kunnen hiermee 60 kilometer per dag reizen. Het is duurzamer om geen bussen te hoeven gebruiken of een auto te hoeven huren (aangedreven door fossiele brandstoffen). En je raadt het natuurlijk al: voor het opladen van onze e-bike en e-step gebruiken wij de zonne-energie op onze boot!

6. Ultrasone anti-fouling

Wij varen het hele jaar door, dus onze boot blijft altijd in het water. Maar daardoor groeien er algen, zeewier en schelpen op onze boot onder de waterlijn. Vooral in zout water. Deze ophoping vertraagt ​​het varen, verstoort de waterstroming en tast het materiaal van het onderwaterschip aan. Om de boot onder water te beschermen heb je antifouling nodig. De meest gebruikte ‘zelfslijpende’ aangroeiwerende verf laat tijdens het varen langzaam los en bevat koperhoudende biociden en zink. Ook als de boot stilligt komt er koper in het water terecht.

Ons schip is gebouwd in juni 2019, wat betekent dat er normaal gesproken ieder jaar nieuwe antifouling nodig is. Zeker als de boot een deel van het seizoen niet uit het water gaat want door in de winter stil in het water te liggen, wordt de groei van algen, zeewier en schelpen op de boot onder de waterlijn nog gemakkelijker. Omdat wij blijven varen werd ons geadviseerd om iedere 1,5 tot 2 jaar nieuwe antifouling aan te brengen. Maar we willen voorkomen dat we de reguliere aangroeiwerende verf moeten gebruiken, omdat dit giftig en duur is en planning en organisatie vereist om de catamaran gedurende een aantal dagen uit het water te laten halen en te behandelen.

Ultrasone antifouling is het antwoord. Deze systemen zijn speciaal ontworpen om vervuiling te voorkomen. Deze antifouling produceert ultrasone geluidsgolven op bepaalde frequenties die verder gaan dan het gehoorgebied van mensen. Toen we vertrokken voor onze wereldreis, hebben we de kleine sensoren in de rompen geïnstalleerd. Het is een schone manier om algen van de boot te houden: ze mijden de boot vanwege het ultrasone geluid.

Toen we de boot in juni 2021 uit het water lieten halen voor een eerste controle na twee jaar varen, kwamen we erachter dat het zijn werk zo goed had gedaan, dat zelfs de Yacht Services Company die we in Les Sables-d’Olonne hadden ingehuurd om onderwaterschip en antifouling te controleren, verrast was dat het nauwelijks invloed had op de bestaande antifouling op het schip die daar standaard was aangebracht! Wij vertrouwen dus de komende jaren op deze innovatie en zijn blij dat we deze hebben aangebracht.

7. Afval scheiden

Op de boot scheiden wij ons afval. Voor papier/karton en plastic maken wij gebruik van speciale containers. Vaak staan ​​er in havens verschillende vuilnisbakken waar je de verschillende soorten afval in kunt doen. Echt top dat dit bestaat! In Noord-Europa (bijvoorbeeld Zweden) hadden we dit verwacht, maar ook in Spanje en Frankrijk is het gebruikelijk om afval te scheiden. 

Ook in de jachthavens zie je steeds meer aandacht voor het milieu. Zelfs de combinatie van kunst en milieu, bijvoorbeeld in het project van een vis van plastic waarin je lege flessen kunt stoppen.

8. Brood bakken

Wij bakken ons eigen brood. Onze broodbakmachine wordt aangedreven door ons zonnepaneel. Zo vermijden we dat we naar bakkerijen moeten gaan die hun bedrijf draaien op fossiele brandstoffen. En versgebakken brood bevat ook minder chemicaliën. De helft van het gebakken brood gebruiken wij voor twee of drie dagen, de andere helft gaat de vriezer in. Het heeft ons ook doen nadenken over wat er verwerkt wordt in houdbaar brood dat een maand houdbaar is…

9. Lokaal eten

Als het om eten gaat, gebruiken we overdag voornamelijk lokaal voedsel dat we op de markt kopen. Voor ons dus geen aardbeien in de winter, maar voedsel kopen dat in hetzelfde seizoen wordt geoogst en verkocht. De beste manier om de lokale boeren te steunen is door rechtstreeks bij de boerderij of op lokale markten (vaak dinsdag of zaterdag) te kopen.

Vooral in Portugal, Frankrijk en Spanje zijn er geweldige vismarkten en fruitmarkten! Je leert zo nieuwe soorten voedsel en kruiden kennen en bereidt ze op lokale wijze. Zo aten we in Spanje veel pimientos de padron (pepertjes), in Zweden waardeerden we de lokale vis en garnalen en in Frankrijk leerden we het lokale gerecht mosselen in kerriesaus kennen.

Het verrijkt je lokale ervaring, je steunt lokale boeren en vermijdt de supermarkten die veel voedsel importeren met transport op fossiele brandstoffen.

10. Hergebruik, recycle, repareer, ruim op en deel

Zelfvoorzienend zijn betekent ook dat je apparatuur en materiaal aan boord kunt repareren. Geen nieuwe dingen kopen als ze kapot zijn, maar proberen ze te repareren.

Of recycle bijvoorbeeld oude of gescheurde kleding tot schoonmaakdoekjes.

En ook wonen in een tiny house betekent opruimen. Ik gaf veel van mijn zakelijke kleding weg aan mijn nichtjes of vrienden en koop nu onderweg nauwelijks souvenirs (waarom zou je die nodig hebben op een schip?).

Zeelieden vormen ook een gemeenschap waarbinnen ze hun spullen delen  of ruilen. Vers voedsel kregen we van mensen in de boot achter ons, omdat ze voor twee weken terug zouden gaan naar hun thuisland en geen groente en fruit wilden weggooien. Of een Amerikaanse zeeman, die polyurethaanschuim gebruikte dat hij in een grote tube kocht, maar niet alles nodig had, gaf het overschot aan ons.

Drie verbeter ideeën voor de toekomst

Natuurlijk leven we niet 100% van schone energie of hebben we helemaal geen CO2-uitstoot. Als er geen wind is of wind uit de ‘verkeerde’ richting komt, moeten we de motoren starten. Of als het bewolkt is en we energie nodig hebben omdat we in een baai zijn, moeten we een generator starten. En soms is het prettig om in een haven te zijn met walstroom en drinkwater dat direct beschikbaar is. En we ontkomen er niet aan om af en toe gebruik te maken van de bus, een auto te huren of met het vliegtuig te reizen.

Als het om nog duurzamer leven gaat, hebben we drie plannen voor de toekomst:

• We willen meer gebruikmaken van de bronnen die de natuur ons biedt. De propellers van onze boot kunnen bijvoorbeeld, wanneer we de motoren moeten gebruiken, worden gebruikt als hydro-elektrische propellers. Of we kunnen windturbines op ons schip installeren. Tot nu toe hebben we windturbines vermeden vanwege hun lawaai en lage opbrengst en noemen we ze ‘fingerchoppers’, maar het is zeker een optie die we verder willen verkennen. Innovatie gaat door.
  
• Wij willen minder vlees eten. We eten nu al minder vlees dan twee jaar geleden thuis door het te vervangen door meer groenten of vis. Maar toch willen we de hoeveelheid vlees die we eten nog verder terugbrengen.
  
• Wij zouden nul CO2-uitstoot willen. Dat kan niet, omdat je soms je motor of generator moet starten. Maar je kunt er ook creatief naar kijken zoals het tv-programma ‘3opReis’ dat doet: zij compenseren hun CO2-uitstoot: https://www.bnnvara.nl/3opreis/artikelen/co2-neutraal-reizen. Het betekent doneren aan organisaties die bomen planten, milieuvriendelijke projecten uitvoeren of schone energiesystemen bouwen. Wij zijn dit momenteel aan het onderzoeken!

Wil je meer weten over de reis van Gilles en Laura of zelfs een keer met ze meevaren? Kijk dan op www.catamaranhorizon.com.