In deze serie schrijft Martin (zie ook onze spotlight) over negen bakens die je helpen doelen dichterbij te brengen. De bakens vormen een set van universele en herkenbare innerlijke hulpbronnen die je bewust kunt inzetten bij jouw veranderproces. Met de negen bakens geeft LiveMarvelouz je tools in handen om op koers te blijven en dromen waar te maken. In deel 1 lees je over de totstandkoming van hun droomleven. Hierbij deel 6 over doorzetten, het vermogen om boven jezelf uit te stijgen.

Gered van een boei

Een paar weken geleden werd in Het Kanaal een Engelsman gered van een boei waar hij een paar dagen lang op had gezeten nadat zijn kajak was omgeslagen. Met niets anders dan een zwembroek aan heeft hij daar, zonder slaap en zonder eten en drinken, zitten wachten tot hij opgemerkt zou worden. De Urker visser die hem uiteindelijk ziet en redt, en dus een held is, draait de rollen ogenblikkelijk om. Niet hij, maar de Engelsman is een held.

Stel je voor dat jij het was: rillend van de kou zie je een voor een de schepen aan je voorbijvaren. Terwijl je jezelf vastklampt aan het slingerende gevaarte. De golven onder je die niets anders willen dan jou van de roestige ijzermassa in zee werpen. Terecht dat je dan een held genoemd wordt. Het leven had hem waarschijnlijk nog voldoende te bieden, want de blauwe plekken op zijn armen en benen vertellen het verhaal van het gevecht om in leven te blijven. 

Het ritme van de golven

Een bijna net zo heroïsch verhaal vertelt onze Russische buurman ergens op een ankerplaats in het Zuiden van Tenerife. Zeilend in de late avond, langs de kust van Zuid-Frankrijk, was hij in stormachtig weer terecht gekomen. Een enorme deining deed zijn boot omslaan toen hij richting de haven voer. Ternauwernood kon hij zich vastklampen aan het houten staketsel langs de havengeul. Urenlang beukten de hoge golven in op zijn lichaam.

Uiteindelijk ontdekte hij een ritme in de alsmaar aanstormende golven. Hij liet zichzelf in zee zakken toen een serie kleinere golven de boventoon voerde. Ook hier waren het vissers die hem hebben gered. Toen hij enkele dagen later uit het ziekenhuis werd ontslagen, en met zijn gebroken ribbenkast op het strand stond te kijken naar zijn aangespoelde boot, kreeg hij applaus van de mensen om hem heen. “Het dorp vond me een held en hielp me bij het herstel van de boot”, zo vertelde onze buurman.

Zwaar weer en een sorbetijsje

Ook Lisa en ik hebben zwaar weer achter de rug. Hoewel, er was eigenlijk geen échte storm. Gedurende onze ‘depressie’ was het bijna vijf weken absoluut strandweer. We liepen ook geen gevaar te verdrinken, want we lagen veilig en comfortabel afgemeerd in de marina van Puerto Rico. En, we hebben zeker geen honger gehad. We zijn zelfs een keer uit eten geweest en te vaak de o-zo-lekkere sorbetijsjes gegeten op het strand naast de haven.

Verder hebben we in deze weken een aantal prachtige wandelingen gemaakt, in de omgeving van de haven. Maar waaruit bestond dan ons zware weer? En waarom begin ik mijn verhaal met onze Russische buurman en de Engelse held? Wat zijn de overeenkomsten?

Het antwoord op die vraag is niet makkelijk. Het is lastig, zo niet onmogelijk, om menselijke ellende met elkaar te vergelijken. Dat wat de één meemaakt lijkt voor een ander in het niets te verdwijnen bij wat hij voor de kiezen krijgt. De twee helden hierboven vochten voor hun leven. Zich vastklampend aan de houten of ijzeren gevaartes zullen ze zich hebben afgevraagd: hoe lang houd ik dit nog vol en hoeveel golven kan ik nog verdragen?

Ik denk oprecht dat beide mannen vallen in de categorie doorzetters. Toch denk ik dat de meeste mensen in dezelfde situatie boven hun eigen mogelijkheden uitstijgen. Ons zenuwstelsel maakt in dit soort situaties stresshormonen aan waardoor het lichaam klaargemaakt wordt om te vechten of te vluchten. Heel erg handig als je onverwacht op een boei in Het Kanaal zit. Dit verhaal gaat over doorzetten in een bredere betekenis, namelijk als verandervaardigheid: het vermogen om doelen dichterbij te brengen en dingen in je leven naar je hand te zetten.

Een meetfout, een kind en nog meer ellende

Ons probleem was niet levensbedreigend. Er vielen geen doden of gewonden. Maar toch had de hele situatie bij mij een flinke dosis stresshormonen aangemaakt. Het begon allemaal toen we in harde wind op weg naar Fuerteventura onze flexibele zonnepanelen verspeelden. De dunne panelen waren door de wind geknakt met als gevolg dat we de accu’s niet meer konden opladen. Ankeren was dus voorlopig geen optie meer. We werden getipt dat we in Gran Canaria voor een aantrekkelijke prijs een zonne-arch konden laten bouwen. Hierdoor zouden we vaste zonnepanelen kunnen plaatsen in plaats van de veel kwetsbaardere flexibele panelen. 

We moesten dus noodgedwongen terug naar Gran Canaria terwijl we een programma hadden op Fuerteventura. De hele operatie zou voor ons maximaal een kleine week hoeven duren, maar helaas werd dit een veelvoud daarvan. Allereerst was het inmeten niet goed gedaan en had de eigenaar van het lasbedrijf geen rekening gehouden met de plaats van de verstaging. De inmiddels gebogen buizen moesten helemaal uit elkaar worden geslepen. Het resultaat was een veel kleinere arch waarmee de afgesproken oplossing niet meer kon worden gemaakt. 

In de weken daarop werd het tweede zoontje van de eigenaar geboren en tot overmaat van ramp (voor ons) werd hij geveld door griep. Keer op keer werden de afspraken die hij of zijn medewerkers met ons maakten niet nagekomen. Zo kon het gebeuren dat we dag na dag en week na week zaten te wachten op medewerkers die niet kwamen opdagen, niets van zich lieten horen en zelfs niet reageerden op onze telefoontjes en Whatsapp berichtjes.

Het effect van gedachten en vooroordelen

Naast een groeiende wachttijd zag ik vooral hoe incompetent gedrag en onwil zich opstapelden. Ik veroordeelde de fouten en het gebrek aan communicatie en kon er moeilijk op vertrouwen dat dit snel zou veranderen. De oordelen die ik had maakten dat ik me machteloos voelde. We stonden op het punt om ons verlies te nemen en weer terug te varen naar Fuerteventura.

Dat we daarmee de aanbetaling én het geld voor vier weken havenovernachting zouden kwijtraken, zouden we dan voor lief nemen. Wat ons weerhield was de gedachte dat we dan nog steeds zonder oplossing zouden zitten. Maar als we ons van tevoren beter hadden gerealiseerd dat de werkwijze van het lasbedrijf (de gebrekkige communicatie, het slordige inmeten en de niet nagekomen beloftes) ook een belangrijke culturele component heeft, dan hadden we met meer doorlooptijd rekening gehouden. Misschien hadden we dan wel zwart op wit afspraken gemaakt.

Toch is de zonne-arch inmiddels klaar en gemonteerd. De afgelopen dagen hebben de medewerkers en de eigenaar alles op alles gezet om de arch af te maken. De zonnepanelen doen hun werk voortreffelijk. Er is fraai werk geleverd en tot het einde toe is rekening gehouden met mijn wensen. De eigenaar heeft zijn oprechte spijt betuigd. Hij vond het echt heel erg vervelend dat hij ons zo lang heeft laten wachten. Achter een buitenkant van “mañana, mañana…” zaten heel sympathieke mensen die niets liever wilden dan ons tevreden stellen. Ze waren helemaal niet onwillig en incompetent. Eigenlijk mis ik deze Spaanse mannen zelfs. De gezelligheid, het oefenen met Spaans en de grapjes. Eigenlijk zou ik zelf wel wat meer “mañana, mañana” willen hebben.

Wat maakt iemand een doorzetter?

Dat mensen kunnen doorzetten terwijl anderen misschien wel opgeven, wanneer ze te maken krijgen met tegenslag, heeft te maken met veel verschillende factoren. Een hele belangrijke factor bij het doorzetten is de mate waarin je gemotiveerd bent om je doel te bereiken. Een ander logisch feit lijkt dat je veel beter kunt doorzetten als je vroeger hebt geleerd dat je moet ‘vechten’ om te krijgen wat je wilt. En mensen die heel sterk geloven dat zij zelf invloed hebben op hun situatie, zijn ook sneller geneigd in lastige situaties door te zetten.

Verder helpt een grotere mate van vertrouwen in jezelf, de ander of het ‘grotere’, je om door te zetten en je doelen sneller te behalen. Ook het denken in kleine stapjes kan je helpen om vertrouwen te blijven houden in een goede afloop. En als je in staat bent om het pad op weg naar je doel te verdelen in meer haalbare stukjes lijkt succes ook haalbaarder.

Mensen die eerder het negatieve in de dingen zien, het glas-half-leeg-type, haken sneller af dan mensen die vooral kijken naar de positieve kant. De laatste groep heeft meer plezier in wat ze doen en geeft minder vaak op. Maar zelfs al zou je even het bijltje erbij neergooien, wat dan nog? Is dat eigenlijk niet gewoon een kwestie van zorgen voor jezelf?

Je hebt gewoon even een adempauze genomen. Je hebt tijd genomen om een en ander van een afstandje te bekijken en je kunt met nieuwe energie (en misschien ook een andere strategie) er weer tegenaan. Zeker de mensen die tegenslag kunnen ervaren als leermoment of als uitdaging blijken makkelijker te kunnen doorzetten.

De negatieve impact van doorzetten

Toch heeft het vermogen om vol te houden ook een keerzijde waar veel doorzetters over mee kunnen praten. Bijvoorbeeld wanneer het werk écht niet meer passend is bij de situatie waarin je verkeert. Of wanneer het vermogen om door te zetten is veranderd in een overlevingsstrijd. Aan de eindstreep ligt niet altijd iets moois te wachten op de doorzetter. Soms is de beloning het doorzetten gewoon niet waard. Halverwege onze weken in Puerto Rico begon ik veel last te krijgen van een klacht waarmee ik in Nederland nog naar de dokter was geweest: atriumfibrileren (hartkloppingen). Het was vooral Lisa die me hielp te beseffen dat mijn gezondheid belangrijker was dan de zonne-arch. Ik ging veel te gestresst om met de situatie.

In het verhaal over Incasseren beschrijf ik dat er met het bereiken van doelen ook sprake kan zijn van verlies. In een online workshop over de negen veranderbakens vertelde een deelneemster ons dat ze heel haar studietijd heeft gezwoegd om goede cijfers te halen. Nu ze eenmaal aan het werk is realiseert ze zich pas welke negatieve impact het op haar leven heeft gehad. Achteraf had ze graag meer tijd besteed aan haar sociale leven.

Een wens of een besluit?

Bijna iedereen heeft op enig moment wel een wens om te veranderen of om een doel te behalen, maar er zijn veel minder mensen die daarbij een besluit nemen. Wat Lisa en mij hielp toen we in Puerto Rico week na week zaten te wachten, terwijl we eigenlijk ergens anders hadden moeten zijn, was het feit dat we ergens in de vierde week een besluit hadden genomen. 

Ook al duurde het langer dan verwacht en werd er keer op keer niet gecommuniceerd, voor ons was het wachten een beter alternatief dan het hele proces ergens anders opnieuw te moeten beginnen. Deze beslissing maakte het draaglijker dat we weer opnieuw in de wacht werden gezet en dat sommige beloftes weer niet werden nagekomen. Door deze beslissing konden we ‘voorsorteren’ op nieuwe tegenslagen. Er kwam meer rust en uiteindelijk konden we toch nog eerder vertrekken dan we hadden verwacht.

Doorzetten, een kwestie van je wekker zetten

In dit verhaal beschreef ik de minder heldhaftige kant van doorzetten als verandervaardigheid. Wereldzeilers hebben onderweg heel veel mogelijkheden de vaardigheid van het doorzetten te oefenen. Lees hun boeken er maar op na: er zijn zoveel momenten waarop het materiaal het begeeft of de wind niet meewerkt. Hun reis stagneert vanwege een bureaucratisch hoogstandje of de reismoeheid slaat onverwacht toe. Als je vaak op het water bent dan weet je dat je de wind, de stroming en de drift niet kan veranderen. Maar je hebt wel invloed op de keuze van je bestemming en de kompaskoers. En de stand van de zeilen kun je zelf veranderen.

Doorzetten is een vaardigheid die je kunt trainen. Bijvoorbeeld door te werken aan je (zelf)vertrouwen, door onderweg je vier-momentjes te koesteren, door je gedachten en oordelen te onderzoeken, door beslissingen te nemen, of… gewoon door iedere dag opnieuw je wekker te zetten. Waarom? Omdat een reis die je aan het maken bent, nu eenmaal eerder is volbracht als je iedere dag je wekker zet en volhoudt. Hierbij maakt het niet uit of het een zeilreis betreft, of dat jouw bestemming een nieuwe baan is of een relatie met iets vaker gezellige momenten.

Benieuwd naar de onderneming van Martin en Lisa? Lees hier meer over op hun website livemarvelouz.com en volg hun avonturen in Spanje op Instagram via @live_marvelouz.

De eerdere verschenen bakens op Zeilwereld vind je hier