In deze serie schrijft Martin (zie ook onze spotlight) over negen bakens die je helpen doelen dichterbij te brengen. De bakens vormen een set van universele en herkenbare innerlijke hulpbronnen die je bewust kunt inzetten bij jouw veranderproces. Met de negen bakens geeft LiveMarvelouz je tools in handen om op koers te blijven en dromen waar te maken. In deel 1 lees je over de totstandkoming van hun droomleven. Hierbij deel 9, Het baken improviseren.

Jolly Jumper geeft geen antwoord

“Jolly Jumper, Jolly Jumper, this is sailing yacht Marin, sailing yacht Marin, over!” Als er geen reactie komt herhaal ik mijn oproep nog een keer. Maar ook nu blijft het stil aan de andere kant van de marifoon. “Wij hebben gewoon voorrang”, mompel ik, terwijl ik tussen Lisa, Henk en de tafel in het midden van de kuip door naar de plotter schuifel.

De afstand tussen de andere zeilboot en onze boot is gelijk gebleven. De ‘closest point of approach’ schommelt tussen de 25 en 50 meter. Ik loop terug naar het stuur en druk de knop op de marifoon nog een keer in: “Jolly Jumper, Jolly Jumper, this is sailing yacht Marin…” Lisa is van de bank opgestaan en staat nu ook de situatie op de plotter te bestuderen.

“Wie ben je aan het oproepen?”, onderbreekt ze me. Ik laat de marifoon verbaasd zakken en kijk Lisa vragend aan. “Nou ja zeg… we dreigen aangevaren te worden door zeilers die de regels niet kennen!” Ik klink verdedigend. “Okay en wie roep je precies op?” Lisa klinkt nu als mijn juffrouw van de basisschool. Als ik niet direct reageer beantwoordt Lisa geamuseerd haar eigen vraag: “Jolie Fleur”. In een tel sta ik naast haar en kijk ongelovig naar het scherm. Maar bij het driehoekje staat het inderdaad: Jolie Fleur. 

Boos en tegelijk lachend om mezelf loop ik weer naar achteren. Ik doe nog een keer mijn oproep, maar dit keer gebruik ik hun echte naam. Even later klinkt een aarzelende stem. In het Engels, maar met een onmiskenbaar Frans accent, vertelt de stem ons dat ze ons hebben gezien. Ze zullen voor ons langs varen. Terwijl ik de marifoon weer terug hang leg ik Henk uit dat ik geen peiling op de Jolie Fleur kon doen: “Achter hun boot zie ik geen land. Zij konden ons wél peilen omdat ze achter ons wel land kunnen zien.” Ik merk dat ik mijn best doe om wat aan geloofwaardigheid terug te winnen. Henk glimlacht een beetje. Het zal hem vast wel duidelijk zijn dat ik mijn blunder probeer te verwerken. 

300 mijl in twaalf dagen

Henk zeilt mee tijdens onze overtocht van Lanzarote naar Madeira. We hadden voor de oversteek van een kleine 300 mijl twaalf dagen gereserveerd. We waren ervan overtuigd dat we daarmee voldoende tijd zou hebben om een geschikt weervenster af te kunnen wachten. Maar op de dag dat Henk bij ons aan boord stapte, kromp de gebruikelijke noordoostelijke passaatwind naar het noorden. Daarmee zouden we de wind op de neus krijgen. Maar een alternatief was er niet volgens PredictWind omdat de week daaropvolgend de wind volledig zou gaan liggen.

Het vooruitzicht van geen wind was nog onaantrekkelijker dan de voorspelde 20+ knopen uit de verkeerde richting. En dus vertrekken we zo snel mogelijk nadat Henk aan boord is gestapt. Met beide zeilen gereefd, en lange rakken makend, vorderen we maar langzaam in de richting van ons einddoel. Lisa heeft op mijn verzoek zeeziektetabletjes geslikt. Bleekjes doet ze van tijd tot tijd dappere pogingen om deel te nemen aan het gesprek waarbij ze Henk vraagt naar diens werk of hobby’s. 

Het leven onder helling

De ruwe zee eist zijn tol en ook Henk kan zijn zeebenen niet echt vinden. Heel af en toe verdwijnt hij even naar beneden om na een kort bezoekje aan het toilet, snel weer achter de beschermende buiskap op de bank te kruipen. Ik hoef bij Henk niet aan te kloppen voor de afwas of een helpende hand bij het klaarmaken van het avondeten. Maar daarentegen staat hij wel steeds als eerste klaar om te helpen bij het overstag gaan of het reven. 

Na 48 uur scheefhangen en de vele harde klappen op de boeg die de golven ons te verwerken geven, begint het langzaam minder hard te waaien. Halverwege de derde dag is de zee zo vlak als een spiegel en is Lisa weer helemaal boven Jan. Ze stelt voor om een spelletje te kaarten. Dat blijkt een schot in de roos want Henk houdt erg van spelletjes. Met verder niets om handen dan af en toe het checken van de XTD op de plotter, spelen we het ene spelletje na het andere. 

Zonder wind meer wandelplezier

Na opnieuw een nacht met weinig slaap, stap ik de vierde ochtend al vroeg de kuip in om Lisa af te lossen. Lisa zit op dat moment op de kuiprand en staart in de verte. Als ik mijn hoofd om de buiskap steek zie ik waardoor Lisa haar aandacht is gevangen. Zichtbaar geroerd kijkt ze hoe de zon nog maar net boven de horizon moet zijn verschenen. We varen op dat moment dicht langs de eilanden Bugio en Deserta Grande. De zee tussen de eilanden kleurt langzaam rood. Het levert een surrealistisch schouwspel op.

De volgende dagen is het volledig windstil. Op de motor varen we naar Porto Santo, het eiland ten noordoosten van Madeira en weer terug. Bij hoge uitzondering kunnen we aan de noordzijde van Madeira in volledig vlak water ankeren. In plaats van het verwachte zeilplezier ervaren we met Henk nu vooral veel wandelplezier. Op dag elf van onze twaalfdaagse zetten we vanuit Porto da Cruz koers naar Funchal, de hoofdstad van Madeira. 

Land happen of land geven?

Als we aan de oostkant tussen Ilhéu da Cevada en Ilhéu do Faro doorvaren voelen we ineens een vertrouwde wind, die ons midden in het gezicht blaast. Het duurt nog zeker drie uur voordat ik, met de zeilen over bakboord en liggend op één oor, mijn vergeefse oproepen doe aan Jolly Jumper alias Jolie Fleur. Lisa en Henk maken samen grapjes over het paard van Lucky Luke. Ik lach wat met ze mee en weet me te ontdoen van het flauwe gevoel van schaamte. 

Een half uur later kruisen we opnieuw elkaars route. Dit keer voert Jolie Fleur de zeilen over bakboord en moeten we ze voorrang geven. Als ik zie dat zij ‘land happen’ weet ik dat ze voorlangs zullen gaan. Voor de zekerheid zet ik de schoot van de genua toch wat losser. Als ze voorbijvaren zwaaien we naar de opvarenden en trek ik de schoot weer strak. Ik vraag Lisa een paar foto’s te maken van Jolie Fleur onder zeil. Ze vinden het vast leuk als we die naar ze opsturen. 

Racen met Jolie Fleur 

“Gaan we nog een keertje overstag?” Ik vraag het aan Henk en die schiet gretig overeind. Samen zetten we de boot voor de zoveelste keer om. Kort daarna, op zo’n tweehonderd meter afstand van de Jolie Fleur, komen we weer op snelheid en zetten we de achtervolging in. In het half uur dat ons nog scheidt van de haveningang kijk ik doorlopend naar de spanning in de zeilen en de stand van de genuakar. Afwisselend kijk ik naar Jolie Fleur en de windmeter naast het stuurwiel. Ik probeer zelfs een wat meer aerodynamische houding aan te nemen door licht voorover te buigen. Het lijkt te helpen want heel langzaam halen we Jolie Fleur in. 

Met een voorsprong van hooguit honderd meter lopen we als eerste de haven binnen. Als ik een uurtje later terugloop van het huisje van de havenmeester naar onze boot zie ik een bekend gezicht. “Congratulations! I am the skipper of Jolly Jumper.” Een breed lachende jongeman zwaait naar me. Lachend verontschuldig ik me voor mijn vergissing. Dan delen we telefoonnummers uit, want ook zij hebben foto’s van ons gemaakt. 

Tegenvallend puin

Aangekomen in de haven van Funchal is Henk de eerste die vertrekt, maar ook Lisa verdwijnt voor een ‘weekje Nederland’. Ik blijf achter met alleen mijn klussenlijst om mezelf mee te vermaken. Terwijl een laag drukgebied voorbijtrekt, en Madeira de hevigste regenval van de afgelopen 100 jaar beleeft, zit ik onverstoord binnen achter de naaimachine en naai ik alsof mijn leven ervan afhangt. Als Lisa een week later weer terug is op de boot kan ik haar de nieuwe zeilhoes en bimini laten zien. 

Lisa en ik nemen samen een kijkje bij de ingang van de haven. Het water in de havenkom lijkt wel een vuilnisbelt. Modder, rotsblokken en bergen afval zijn met de regen vanuit het steile achterland omlaag gekomen. De rivier naast de haven heeft het grootste deel van zijn vieze lading vlak voor de haveningang in zee gedumpt. Een grote berg rotsblokken torent onlogisch uit boven het water tussen de twee havenhoofden. Ik vertel Lisa hoe twee graafmachines al een paar dagen onafgebroken met hun lange armen troep en rotsblokken uit het water proberen te vissen. Vrachtwagens rijden af en aan. Het is ons duidelijk dat er voorlopig geen enkele boot de haven in of uit zal varen. 

Op eigen risico

Iedere dag als ik de havenmeester zie vraag ik hem of de werkzaamheden al opschieten. Telkens krijg ik van hem dezelfde reactie: “If you want you can leave the marina.” Daarbij houdt hij zijn hoofd een beetje schuin en zie ik een twinkeling in zijn ogen. Lisa en ik nemen de kans waar en huren een auto om het eiland aan alle kanten te verkennen. 

Een week later stoppen de graafmachines en de vrachtwagens blijven weg. De havenmeester vertelt me dat de haven voor onbepaalde tijd is gesloten. Het is wachten op een groot baggerschip omdat de armen van de graafmachines niet lang genoeg zijn. Maar het beoogde baggerschip blijkt niet over de juiste vergunningen te beschikken en kan het werk voorlopig niet komen uitvoeren.

Toch heeft de havenmeester niet lang daarna beter nieuws voor ons. Duikers hebben de waterdiepte bij de ingang op verschillende plekken gemeten en met onze diepgang moet het mogelijk zijn om bij springtij de haven te verlaten. Weliswaar op eigen risico voegt hij er met pretoogjes aan toe. Een paar dagen later, varen we met hoog hoog water stapvoets over de onzichtbare drempel van rotsen onder water. Achter ons roept en gebaart de marinero om ons op de grootste risico’s te wijzen. Dan zwaaien we hem gedag en varen we, geheel op eigen risico, richting onze ankerplek.

Het baken improviseren

Net als in de jazz-muziek staat improviseren (in het dagelijks leven) voor jezelf toestaan om datgene wat zich aandient positief te ontvangen en erop verder te bouwen. In het theater is improviseren een creatief proces waarbij fouten gemaakt mogen worden en waarbij buiten de lijntjes gekleurd mag worden. Improviseren doe je met bestaande elementen maar tegelijkertijd is er de ruimte waarin iets nieuws kan ontstaan. Er zijn wel kaders, maar er is ook ruimte voor flow. Ruimte om jezelf te verliezen in de activiteit en om er plezier aan te beleven. 

Verwachtingen loslaten voorkomt dat je blijft hangen in teleurstelling wanneer de dingen anders gaan dan je zou willen. Open staan voor het onverwachte creëert ruimte voor spel en creativiteit. Hierdoor kunnen dingen gaan stromen. Improviseren laat je passie ervaren en de zin om te zijn. Onze ontmoeting met Jolie Fleur, maar ook de spelletjes met Henk in de kuip, of de onverwachte wandelingen toen de haven wekenlang onbegaanbaar was, zijn de pareltjes geworden van onze Madeira-reis. Momenten die we zullen koesteren en onthouden. Momenten waarvan we ervaren dat ze zin en betekenis geven aan het leven. 

De Nederlandse armada

Na een dag met wederom veel wind varen we opnieuw de baai van Porto Santo binnen. Anders dan een paar weken geleden toen we hier met Henk waren is het nu gezellig druk. In de baai liggen vooral Nederlandse vertrekkers en we worden weldra opgenomen in hun armada. Zo zitten we op een avond met acht man sterk in de kuip van Make my Day voor de vrijmibo (vrijdagmiddag borrel).

Slechts een paar dagen daarna zitten we met een veelvoud aan booteigenaren op het terras in de haven voor een domibo (dinsdagmiddag borrel). Deze borrel is ter gelegenheid van het afscheid van Asylum die bij nader inzien toch niet vertrekt. Hoewel, een dag later dan gepland vertrekt Asylum tóch. Ze worden uitgetoeterd door een groot deel van de in de baai aanwezige boten. 

Van mislukking naar mislukking zonder verlies van enthousiasme

In alle gesprekken die we met mede-liveaboards voeren, blijkt dat bij niemand de reis volgens verwachting verloopt. Allemaal krijgen ze te maken met ongeplande mee- of tegenvallers. Iemand moet zo lang op onderdelen wachten dat de oversteek naar de Caraïben er niet meer in zit. Een ander vindt een huis op het eiland en heeft de reis daarvoor met plezier onderbroken. Een jong stel heeft geld gespaard om twee jaar te kunnen zeilen en reizen, maar ze weten nu al dat ze twee jaar veel te kort vinden. Het is duidelijk dat iedereen de plannen regelmatig bijstelt. Het lukt ze, al reizend, om verwachtingen los te laten en al improviserend te reageren op situaties die zich aandienen.  

Improviseren kun je leren

Als het jouw wens is om iets in je leven te veranderen of bepaalde doelen te bereiken, zul je misschien herkennen hoe frustrerend het is als dingen niet gaan zoals je wilt. Gelukkig kan iedereen in meer of mindere mate improviseren en valt het prima te trainen. Dat doe je primair door met jezelf af te spreken dat je accepteert wat er gebeurt. Zeg ‘ja’ tegen dat wat zich voordoet. Neem waar, luister en wees nieuwsgierig. Volg je hart of de goede ideeën van anderen. Have fair winds!