In deze serie schrijft Martin (zie ook onze spotlight) over negen bakens die je helpen doelen dichterbij te brengen. De bakens vormen een set van universele en herkenbare innerlijke hulpbronnen die je bewust kunt inzetten bij jouw veranderproces. Met de negen bakens geeft LiveMarvelouz je tools in handen om op koers te blijven en dromen waar te maken. In deel 1 lees je over de totstandkoming van hun droomleven. Hierbij deel 8, Het baken leren.

Leren moet pijn doen

Toen Lisa en ik op een goede dag bezig waren om onze reis- en zeilervaringen te evalueren stond ik erop dat we ‘leren’ als verandervaardigheid zouden opnemen in ons coachprogramma. Om veranderingen of doelen dichterbij te brengen is het belangrijk dat je leert van ervaringen, zo bepleitte ik. Ik kon voor Lisa, met groot gemak, al mijn pijnlijke leermomenten opsommen die ik onderweg had opgedaan. Schijnbaar ben ik ooit gaan geloven dat het ervaren van pijnlijke momenten meetpunten zijn voor de mate waarin je iets te leren hebt.

Ik herinner me hoe mijn vader bij mij een gevoel van incompetentie wist te triggeren. Hij had gestudeerd, had een belangrijke baan en wijdde zijn vrije tijd aan nóg meer studeren. En ik? Op dat moment had ik al een redelijk geschiedenis opgebouwd van niet afgeronde opleidingen. Ik voelde me, in het licht van het grote verschil tussen hem en mij, vaak tekortschieten.

Als ik om problemen heen manouvreerde was dat een gebrek aan inzet. Hier moet je ook nog bij op tellen dat ik uit een onderwijsfamilie kom: twee generaties waarvan iedereen het onderwijs inging. Dus ik ook. Zowel in mijn gezin van herkomst, als later tijdens mijn eigen studie speelde leren, altijd én overal, een belangrijke rol. Ongemerkt ben ik van mezelf, maar ook van anderen gaan verwachten dat je altijd in de leerstand moet staan. 

Hulp vragen

Ik schrok dan ook van mijn eigen reactie toen onze zeilvriendin Marrit ons op een middag een appje stuurde. Ze vroeg of wij Nadiem, een Nederlandse kennis van haar, wilden helpen met het ankeren. Nadiem was op dat moment bij ons in de buurt en had misschien hulp nodig bij het ankeren. Hij was solo, in zijn zeilboot van slechts zeveneneenhalve meter, naar de Canarische Eilanden gevaren en had nog geen ervaring met ankeren.

Ik vond het maar vreemd. Iemand die solo naar de Canarische Eilanden komt varen zal zichzelf toch wel hebben leren ankeren? “Maar”, legde Marrit ons uit, “Nadiem heeft geen werkende motor. Misschien lukt het hem wel, maar het is fijn als hij hulp achter de hand heeft.” Natuurlijk wilden we hem helpen en we spraken af dat Nadiem ons kon bellen als hij ons nodig had. Nadiem kon het blijkbaar af zonder hulp, hij heeft ons toen niet gebeld.

Een reparatie in Marokko

Afgelopen week kregen we opnieuw een berichtje van Marrit. Ze wilde ons alsnog graag met Nadiem in contact brengen: “Nadiem is net teruggekomen uit Marokko. Hij heeft daar zijn motor laten repareren. Ik denk echt dat jullie klikken.” Op het moment dat haar berichtje ons bereikt liggen we voor anker net buiten de marina van Rubicon op Lanzarote. De dag daarop, is het plan, vertrekken we naar de marina in Arrecife. Lisa gaat voor anderhalve week naar Nederland om een aantal familiezaken af te handelen. We zijn nieuwsgierig naar de kennis van Marrit en dus tuf ik rond twaalf uur met onze dinghy naar de marina waar ik Nadiem oppik. 

Onderweg zijn

Even later zitten Lisa, Nadiem en ik in de kuip van onze boot uitvoerig te praten. Nadiem vertelt in geuren en kleuren hoe hij op de Canarische Eilanden verzeild is geraakt. Over zijn motorpech en hoe hij besloot naar Marokko te varen. Heftige acceleratiezones en dagenlange windstiltes zonder werkende motor volgden elkaar op. Ten slotte namen behulpzame Marrokaanse vissers Nadiem op sleeptouw voor de laatste mijlen naar de haven. Het is duidelijk dat niet het afzien, maar juist de successen onderweg, Nadiem zijn bijgebleven. 

Marrit had gelijk, ik ervaar een klik met Nadiem. Ook voor hem is het onderweg zijn, een doel op zichzelf. Het reizen als middel om jezelf te ontwikkelen. Onderweg zijn om het vertrouwen in jezelf en in anderen te vergroten. Dus ook om hulp leren vragen omdat je daar nu eenmaal verder mee komt. Als ik Nadiem vraag of hij in het afgelopen half jaar al heeft leren ankeren haalt hij lachend zijn schouders op: “Ik heb na die tijd niet meer hoeven ankeren.” Het klinkt bijna als een opluchting.

Zoals de wind waait…

De volgende ochtend word ik wakker van een koude wind op mijn gezicht. Ik schrik overeind: “Het anker!” Ik grijp mijn mobiel naast me. Zodra ik de anker-app activeer begint het alarm luid te piepen. Hoe kan dit nu weer? Door het raampje zie ik met afgrijzen hoe de afstand tussen ons en de buurboot wel heel veel kleiner is geworden. We zijn minstens dertig meter opgeschoven ten opzichte van ons anker en mijn mobiel heeft ons niet gewaarschuwd. De wind is gedraaid naar het westen. Deze draai, van meer dan 180 graden, moet het anker hebben losgewerkt. 

Het is nog pikkedonker als ik in mijn blootje over het dek ren om onze situatie in te schatten. Het anker lijkt zichzelf te hebben ‘gereset’. Omdat we nu toch wakker zijn besluiten we vroeg te vertrekken naar Arrecife. Als we de zuidoostelijke hoek van het eiland omzeilen zien we nog net de zon uit het water oprijzen.

Omdat de westenwind aan deze kant van het eiland niets heeft in te brengen varen we gemoedelijk verder met de motor bij. Pas de laatste twee mijl voor Arrecife slaat een vertrouwde harde wind ons weer om de oren. De motor gaat weer uit en na een half uur kruisen kunnen we onze lijnen vastknopen in de marina.

Luxe of noodzaak?

In ons gesprek met Nadiem leerde ik dat het nadeel van zijn kleine boot is dat deze veel meer last heeft van de oceaandeining. Omdat een ligplaats voor zo’n kleine boot niet veel kost heeft Nadiem dus maar weinig redenen om te ankeren. Bovendien vindt hij een marina veel gezelliger. Ik was te snel met mijn oordelen. Ook realiseer ik me dat ik me, al bijna een jaar geleden, heb voorgenomen om te leren ‘solo-ankeren’. Ook toen was ons anker in harde wind losgekomen. Klaarblijkelijk heb ik de afgelopen tijd andere prioriteiten gehad. Ik voel me nog steeds niet senang om alleen op anker te blijven. 

En dus breng ik de tijd dat Lisa in Nederland is door in de marina van Arrecife. Ik heb een lange lijst klussen af te werken. Alle dagen ben ik druk bezig en als Lisa me, na haar terugkomst, vraagt of ik het gezellig heb gehad kijk ik haar bevreemd aan. Ik heb dagenlang doorgebracht met het herstellen van de lazybag, ik moest de mast in om slechte elektraverbindingen opnieuw te solderen, ik heb twee duikflessen leeg gedoken om het onderwaterschip van aangroei te ontdoen en ik heb ook nog eens een filmpje gemonteerd.

Allemaal vaardigheden die ik ooit belangrijk genoeg achtte om er mijn energie in te steken. Lachend stellen we ons voor hoe anders mijn week eruit zou hebben gezien als ik van huis uit niet zelfredzaamheid, maar gezamenlijkheid als grootste goed had meegekregen.

Liefde voor leren

Om te leren hoef je niet persé de boeken in of naar school te gaan. Voor diegenen die graag samen met anderen leren, of graag kennis vergaren, kan de zeevaartschool een uitstekende basis zijn om te leren zeilen. Anderen hebben weer andere voorkeuren om deze vaardigheden te ontwikkelen en te vergroten. Als je weet wat je leervoorkeur is (zie Liefde voor leren) kun je hier gebruik van maken om leren voor jezelf leuker te maken. 

In het diepe springen is Lisa’s primaire leervoorkeur. Ze is een ‘ontdekker ‘. Ze leert graag, doorlopend en op iedere plek. Ontdekkers zoals Lisa, leren het meeste van interessante en onverwachte gebeurtenissen. Ik ben juist een echte ‘afkijker’. Ik kan op YouTube naar hartenlust de kunst afkijken van duizenden geoefende zeilers en klussers. Afkijkers hebben met elkaar gemeen dat ze vooral geïnteresseerd zijn in ‘dat wat werkt’. Ze willen weten wat de kortste route is naar succes. Ik sta dan ook niet te popelen om nieuwe dingen te oefenen, terwijl iemand met de leervoorkeur ‘oefenen’ juist wel gelooft dat oefening kunst baart. 

Trouwens, echt lastige klussen moet ik wel met iemand samen doen (leervoorkeur: ‘participeren’). Toen ik onze buitenboordmotor, na een onbedoelde duik in zee, niet meer tot leven kon wekken, vond ik onze altijd goed gemutste buurman, onze Italiaanse vriend Marco, bereid om samen met mij het motortje onder handen te nemen. In al mijn pogingen de motor en alle afzonderlijke onderdelen te ontzouten, had ik steeds het benzinereservoir buiten beschouwing gelaten. Het zag er keurig uit en het kwam niet bij me op dat er water in zou kunnen zitten. Marco leerde me lachend dat water zwaarder is dan benzine. Het zwaardere zeewater in het benzinereservoir werd als eerste aangezogen met als gevolg dat de motor niet wilde starten.

Heb jij een groeimindset?

Of je nu de wereld rond wilt zeilen of je bent op zoek naar een nieuwe baan, de kans is groot dat je vroeg of laat verzeild raakt in een situatie die je met jouw kennis en vaardigheden niet op kan lossen. Mensen met een groeimindset kunnen zich meestal wat makkelijker verhouden tot situaties die complex en onzeker zijn. Ze geloven dat ze zichzelf verder kunnen ontwikkelen door doelen te stellen en te volharden als het tegenzit. Ze gaan juist op zoek naar uitdagende situaties omdat ze daarvan kunnen leren. Feedback en reflectie zijn daarbij onmisbare leerinstrumenten. 

Heb je echter een fixed mindset dan vind je jezelf waarschijnlijk regelmatig terug in de veilige haven van je comfortzone. Waarschijnlijk geloof je, zoals heel veel anderen, dat jouw kwaliteiten vooral het resultaat zijn van aangeboren capaciteiten en daarom niet echt oefenbaar en veranderbaar zijn. Het gevolg is dat mensen met een fixed mindset meer op zoek lijken te zijn naar bevestiging van wat ze al kunnen en weten. Fouten zouden wel eens slecht voor je kunnen uitpakken en kun je dus maar beter vermijden. Als je jezelf hiervan bewust bent kun je je groemindset ook weer vergroten.

Van comfortzone naar paniekzone

Als je de veilige haven wil verlaten en ‘ter zee wil varen’ zal je dus uit je comfortzone moeten komen. Jezelf uitdagen, jezelf toestaan om fouten te maken en jezelf open te stellen voor feedback. En dat lukt het beste als de uitdagingen grenzen aan wat je al kan. 

Toen Lisa en ik uit Nederland vertrokken voelde ik me moedig, omdat we het aangedurfd hadden alles achter ons te laten. Maar toen duidelijk werd dat het opzetten van onze onderneming allerlei vaardigheden van me verlangde die ik nog helemaal niet ontwikkeld had, kwam ik tot stilstand in plaats van vleugels te krijgen. De stap die we voor onszelf hadden bedacht was mij té groot. Ik verloor mijn motivatie (Deci & Ryan) en kreeg het gevoel niet opgewassen te zijn tegen ons ‘nieuwe leven’. Er kwam pas lucht toen Lisa en ik opnieuw de taken verdeelden en we onze doelen bijstelden.

Een kwestie van balans

Lisa en ik geloven dat leren een belangrijke ‘verandervaardigheid’ is waarmee je veranderen en doelen dichterbij kan brengen. Als je kunt geloven dat we lerende wezens zijn, en in staat om voortdurend te veranderen, wordt het gemakkelijker om je doelen te realiseren. 

Leren is een voortdurend proces waarbij het wel belangrijk is om balans te brengen in het jezelf uitdagen, de grote van de stappen in het veranderproces en het vertrouwen in jezelf. Leren kost energie en het proces van onbewust onbekwaam naar onbewust bekwaam (Maslov) kan soms zelfs bijzonder pijnlijk zijn. Door te focussen op datgene wat al wel is gelukt kun je een positieve leercurve beter vasthouden én blijven groeien! Leren mag best leuk zijn! En dat is wel zo fijn als je zeilend wil ontdekken wat zich achter de horizon bevindt.