Roel Slob is al drie jaar onderweg met zijn catamaran. In Spanje heeft hij deze opgeknapt en is vervolgens naar Griekenland gezeild. Van daaruit ging de tocht door naar Gibraltar en momenteel zit hij in de Caribbean. Op zijn persoonlijke website houdt hij zijn avonturen bij, hier kun je bijvoorbeeld lezen waar hij zich momenteel bevindt. Op Zeilwereld heeft hij vanaf nu een plek om de meer technische kant van zijn verhaal te laten zien. Zo zal hij hier bijvoorbeeld uitweiden over het zelf maken van een watermaker, installatie van elektriciteitssystemen en het trimmen van zeilen. Hierbij deel 1 waarin Roel vertelt over de installatie van zijn accusysteem. Drie jaar geleden ging ik mij voorbereiden om op een boot te gaan wonen en een oceaan over te steken. Hierbij was de elektriciteitsvoorziening een punt van zorg. Er kwamen allerlei vragen bij mij op, zoals: Wat heb je dagelijks aan vermogen nodig, hoe integreer je zonnepanelen in je systeem en welke accucapaciteit heb je nodig? Ik heb uiteindelijk gekozen voor een flink zonnepaneel en een zware omvormer om ook espressokoffie aan boord te kunnen maken. De accusystemen Er zijn twee accusystemen aan boord, de ene is voor het starten van de motor, de andere voor de huishouding en navigatie. Die scheiding in deze systemen zit hem in de levensduur van accu’s. De ene accu is gemaakt voor die korte en krachtige belasting, terwijl een andere accu hierdoor slechts een jaar meegaat. Het verschil in start- en onderhoudsaccu’s zit voornamelijk in de interne plaatdikte. Het gebruik van meer dunne platen staat een korte en krachtige ontlading toe, terwijl dikkere platen hierdoor snel kunnen vervuilen en kromtrekken. De capaciteit zal dan snel dalen. Nu heb ik geen zin om twee gescheiden laadsystemen te bouwen. Maar hier ontstaat vaak de eerste fout in de installatie. Accubanken worden namelijk toch onbewust met elkaar verbonden via het laadsysteem. Daarnaast wil je wel gescheiden systemen vanwege de ongelijkheid van de accu’s. Wanneer accu’s met elkaar worden verbonden kunnen er laadstromen gaan lopen tussen de accu’s als spanning en laadcurve onderling verschillen. Een accubank bestaat dan ook uit exact dezelfde accu’s die tegelijk zijn gekocht en in dezelfde staat verkeren. Hierbij heb je dan één bank voor de huishouding en een startaccusysteem. Er bestaan verschillende soorten accu’s, laat je hierover goed voorlichten, maar onthoud wel dat er geen speciale marine-accu’s nodig zijn. Een goede accu is een zogenaamde onderhoudsvrije accu, dit betekent dat het een gesloten systeem is dat zelfs op de zijkant kan worden gezet. Compromissen Er zijn verschillende oplossingen mogelijk om toch naar één laadsysteem te gaan. Zo zijn er accu’s die beide soorten belasting aankunnen, dit zijn de zogenoemde semi-tractie accu’s. Persoonlijk vind ik dit geen goed idee, ik werk liever met spullen die voor de klus zijn gemaakt. Dan zijn er de accu-isolatoren. Dit zijn stevige diodes en deze zorgen ervoor dat er geen laadstroom tussen de accubanken onderling gaat lopen. Je zou dan wel een enkel laadsysteem voor beide systemen kunnen gebruiken. Ook dit zie ik niet zitten, aangezien er spanning verloren gaat bij deze diodes. Ik wil optimaal gebruikmaken van de energie die binnenkomt. Zelfs speciale isolatoren van Victron leveren een verlies op. Voldoende capaciteit aan boord is al een hele klus. Mijn oplossing Dit is mijn persoonlijke oplossing, maar ik kan me voorstellen dat niet iedereen dit ideaal vindt. Wat ik heb gedaan is simpelweg een schakelaar tussen de laadstroom afkomstig van de motor plaatsen. Als de motor draait, verbind ik met deze schakelaar toch beide systemen. Nu laadt de dynamo van de motor ook de huishoudaccu’s. Als er geladen wordt, is dat ook geen probleem. Het gaat erom dat deze situatie niet blijvend is. Ik mag deze schakelaar dus niet vergeten als ik na een lange tocht eindelijk voor anker lig. Voordeel is dat de motor de accu’s laadt, soms een onmisbare situatie. Nadeel is dat de zonnepanelen mijn startaccu’s nooit significant zullen laden.

Stappenplan installatie accusysteem

Benieuwd hoe Roel dit heeft aangepakt? Hij deelt zijn werkwijze met ons via het onderstaande stappenplan. Ga zelf aan de slag! Roel is natuurlijk beschikbaar voor vragen over zijn werkwijze. Ga je aan de slag met dit accusysteem? Deel jouw ervaring met ons! Bekabeling In een accubank worden de accu’s met elkaar verbonden in een zogenaamde parallelschakeling. Dit betekent dat de plus van de ene accu verbonden is met de plus van de andere accu. Gebruik hiervoor dikke kabels! Bij de berekening gebruik je de volgende formule tot maximaal 3 meter lengte:

• Kabeloppervlakte (in mm kwadraat/mm²) is 3 ampère per  mm²

Het is dus belangrijk om te weten wat de maximale stroom zal zijn. Ik zal maximaal 2000 Watt gelijktijdig gaan verbruiken. Ik heb een 12V-systeem. De formule die je hiervoor gebruikt is:

• Vermogen = Voltage keer Stroom

In mijn geval is dit:

• Vermogen / Voltage = Stroom,  dus 2000/12 = 167A

Maar gebruik je bijvoorbeeld vier accu’s in een bank, dan zullen deze daaraan allemaal een gedeelte van het totaal leveren. Afgerond 50A moet voldoende zijn om vanuit te gaan bij het bouwen van een accubank. Kabels hebben bij 3 ampère een enkele mm² nodig, dus voor 50A wordt dat ongeveer 17 mm² (50 gedeeld door 3). Veel formules en theorie, maar neem de waarden ruim, ik gebruik voor de onderlinge verbindingen 35 mm². Gebruik geen massieve kabels, deze zijn minder efficiënt en kunnen door trillingen breken. En: denk aan de kleur! Rood voor de plus en zwart voor de min (aarde). Bovendien moet je voor een goede afscherming zorgen. Na 3 jaar op zee weet ik nu waar zeewater toe in staat is en waar het allemaal terecht komt! Kabelschoenen dus goed afsluiten en klemmen invetten. Parallel en serieel Nog even over de schakelingen. In principe zijn er twee manieren om accu’s te verbinden in een accubank. Parallel en serieel. De eerste verbindt de plus van de accu’s met elkaar en de min uiteraard ook met elkaar. Nu zal de afgegeven spanning van de accubank gelijk zijn aan de spanning van een enkele accu. Echter het vermogen neemt wel toe. Stel je verbindt vier accu’s van 12V en 200Ah parallel met elkaar, dan zal de afgegeven spanning 12V zijn en de capaciteit 4 x 200Ah, dus 800Ah. De waarde 200Ah betekent dat een enkele accu ongeveer in 20 uur in totaal 200 A kan leveren. Maar dat is theorie! Accu’s mogen nooit geheel ontladen worden. Ontladen tot 50% is vaak de norm. Zelf hanteer ik ontlading tot 75% van de totale capaciteit. Een seriele schakeling doet het anders. Hier wordt de plus van de ene accu verbonden met de min van de volgende. De spanning gaat daarmee omhoog, maar de capaciteit blijft gelijk. Dus verbindt vier accu’s van 12V en 200Ah serieel met elkaar en de afgegeven spanning zal 48V zijn, terwijl de capaciteit 200Ah blijft. Combinaties van beide schakelingen zijn ook mogelijk. Elke schakeling heeft consequenties voor de laadtijd. Een accubank kan over het algemeen met maximaal 10% van de totale capaciteit worden geladen. Ook de belasting verschilt. Hou daar rekening mee bij de berekening van de kabeldikte. Zo heb ik vier accu’s van 6V en 200Ah. Het geheel bestaat uit twee paren parallel en deze paren zijn serieel met elkaar verbonden. Ik heb daarmee een 12V accubank gekregen met een capaciteit van 400Ah. Elk paar zal de helft van de belasting voor zijn rekening nemen. Goed dat ik voor 35 mm² gekozen heb. Neem de waarden dus ruim! Succes met bouwen en mocht je vragen hebben, reageer gerust onder dit bericht.

Tekst en afbeeldingen: Roel Slob

Meer over je uitrusting op wereldreis?

• Lees deze blog vanaf de Pitou!