Zeilen voor een goed doel, dat is nooit een verkeerd idee. Dit dachten Marc en Monique Bosch ook toen zij, na een rondje Oostzee, een oproep voor schippers zagen hangen op het havenkantoor in Enkhuizen. ‘Schippers gezocht om zwemmers te begeleiden voor Swim4Brains’, zo stond er geschreven. De interesse van Marc en Monique is aangewakkerd.

Volgens de oproep krijgen de schippers een solo zwemmer, een duo of een estafetteploeg toegewezen, hun taak is deze te begeleiden in hun zwemtocht van Stavoren naar Medemblik. Daarnaast zullen een aantal boten als VIP boot fungeren en om vrienden en familie van de deelnemers mee het water op te nemen voor extra support. De zwemmers halen geld op voor hersenonderzoek, en het evenement wordt gecombineerd met het NK Open Water Zwemmen. Dit betekent dat er ook een aantal beroepszwemmers meedoen.

Marc heeft geen idee wat hij precies kan verwachten, maar samen met zijn vrouw schrijft hij zich in. Monique schrijft na afloop een verslag voor Zeilwereld en roept andere op dit jaar ook mee te doen:

Schipperen voor Swim4Brains

De week voor de start is het zo rustig dat het hele meer toont als een spiegel. Maar een blik op de weerkaarten stemt me wat onrustig. Precies in het weekend dat de allereerste Swim4Brains tocht plaats zal vinden dreigt een kleine depressie roet in het eten te gooien. Er wordt veel wind verwacht. Te veel. Er volgt veel overleg tussen alle betrokken instanties en deskundigen. Veiligheid staat namelijk voorop en er wordt alleen gestart als de veiligheid van alle deelnemers kan worden gegarandeerd. Naarmate de week verstrijkt blijkt de kern van de depressie over te trekken op vrijdag en naar verwachting een klein staartje op zaterdag. Maar de modellen zijn het niet met elkaar eens. Over het algemeen ziet het er goed genoeg uit. Het besluit valt: we gaan starten!

De vrijdag voor de start zitten we eerst de verwachte storm uit in onze thuishaven in Enkhuizen. Als de storm gaat liggen in de middag kunnen we losgooien. Gelukkig is Stavoren niet lang varen. Er volgt een heerlijke en snelle trip zodat we ruim voor het gezamenlijke diner en de briefing afmeren in Stavoren. Hier worden we enthousiast opgevangen door de organisatie en medeschippers. Het weer is volledig opgeklaard. De zon schijnt uitbundig en de stemming zit er meteen goed in!

Tijdens het diner maken we kennis met de rest van de organisatie, de deelnemers en worden we voorgesteld aan het team dat we gaan begeleiden: de Black Marlins, bestaande uit Geertje, Susanne, Mark en Sander. Het klikt meteen! We spreken met het team door hoe zij gaan zwemmen en hoe wij ze daarin het best kunnen begeleiden. Ook geven wij enkele veiligheidsinstructies voor aan boord.

De volgende ochtend blijkt de wind verder te zijn gaan liggen en ziet het meer er best rustig uit, beter dan verwacht. Zeker als je bedenkt dat Stavoren op dat moment aan lagerwal ligt. Marc gaat naar de laatste briefing terwijl ik de boot verder klaar maak en ons team aan boord verwelkom.

Het vertrek

En dan is het tijd om te gaan! Marc vaart rustig naar de start waar onze eerste zwemmer, Mark, het water in gaat. Het blijkt ook meteen dat je golfslag vanaf een grote boot heel anders ervaart dan vanuit het water. Mark moet even wennen aan de wat onregelmatige golfslag. Gelukkig hebben alle deelnemers veel getraind. Mark kan zich dus snel aanpassen en dan blijkt ook al snel wat een beer hij is: zonder schijnbare moeite baant hij zich een weg de haven uit, op naar Medemblik! Na een half uur mag hij bijkomen en wordt hij afgelost door Susanne. En Susanne door Sander, die wordt opgevolgd door Geertje, waarop het riedeltje opnieuw begint. Wat een kanjers! Ondertussen zoeken en vinden wij ook onze weg in hoe we het best naast de zwemmer kunnen blijven varen zonder elkaar uit het oog te verliezen en gelijktijdig bescherming kunnen bieden tegen de knobbelige golfslag.

We varen in een flottielje van zeilboten, ribs van de reddingsbrigade en zelfs een landingsvaartuig van de landmacht! We voelen ons veilig en zelfverzekerd en tot onze opluchting krijgen wij ook van ons team dezelfde feedback. Omdat dit de eerste keer is dat we zwemmers begeleiden voelen we ons stiekem ook wel trots. Daar doe je het toch voor!

De begeleiding

Het begeleiden is wel iets lastiger dan verwacht. De beste controle behoud je met een beetje vaart. Alleen, naast een zwemmer kun je natuurlijk geen snelheid maken maar is het des te belangrijker om controle te behouden. Je wil immers niet te ver van je zwemmer af komen te liggen maar al helemaal niet te dichtbij! Om ons heen zien we andere boten hier ook mee puzzelen. Sommige schippers hebben een drijfanker uitgegooid om af te remmen.

Terwijl Marc stuurt houd ik nauwlettend het weer in de gaten. De wind is iets aangetrokken en dat klopt volgens de weermodellen. Wat me niet zint is de verwachting voor een sterke toename in wind in de middag. Dit is vooraf al besproken en daar ligt dus ook een plan voor klaar. Het vreemde hieraan is dat deze toename heel sterk opkomt en er daarna weer uit zakt. Pas in de avond volgt een nieuwe storing met regen en onweer maar daar gaan we geen problemen mee krijgen.

Naarmate we verder van Stavoren wegvaren en we de invloed van de lagerwal kwijtraken blijkt dat de wind inderdaad wat is toegenomen. Helaas blijkt de weersverwachting tot nu toe te kloppen. Onze zwemmers krijgen het wel steeds moeilijker en ook wij hebben meer moeite de boot op de juiste plek te houden. Ondanks de uitdagende omstandigheden lukt het. Als je goed kijkt zie je zelfs al voorzichtig een Medemblikse skyline opdoemen aan de horizon. Recht zo die gaat!

Veiligheid voorop

En dan trekt de wind flink aan. Binnen enkele minuten gaan we van een stevige 4 Beaufort naar een dikke 6, ook nog halvewinds. Onze zwemmers krijgen het nu echt zwaar. Al na een paar minuten moet er worden gewisseld. Snel halen we onze zwemmer uit het water. Ook wij houden de boot amper nog op de juiste plek. In mijn ooghoek zie ik het bootje van de reddingsbrigade, waar haar bemanning nu ook duidelijk op scherp staat. Marc en ik kijken elkaar aan: dit is echt op het randje. We overleggen met het team en uiten onze zorgen. Het team is duidelijk: ze vertrouwen volledig op ons en luisteren naar onze instructies. Sander geeft aan het nog een laatste keer te willen proberen. We spreken met elkaar af dat we ermee stoppen als het niet veilig blijkt.

Als Sander in het water ligt wordt al snel duidelijk dat dit niet meer gaat. Het meer is in no time veranderd in een woest kolkende massa en Sander raakt meteen van de boot verwijderd. Het is duidelijk: nu stoppen! Marc en ik voeren een klassieke ‘man over boord’ manoeuvre uit en pikken Sander snel op. Zodra Sander aan boord is berichten we via de marifoon dat wij stoppen en dat iedereen aan boord is. Er volgen snel meer berichten dat pogingen zijn gestaakt. Binnen enkele minuten na onze mededeling volgt vanuit de organisatie het bericht dat iedereen het water uit moet en zijn weg kan vervolgen naar Medemblik.

De opbrengst

Vlak voor Medemblik krijgen we bericht dat in overleg met alle veiligheidsdiensten is besloten dat iedereen die dat wil vlak voor de haven het water weer in mag zodat zij alsnog de finish over kunnen zwemmen. Ons team besluit er meteen voor te gaan en springen op de afgesproken plek het water in. En zo zwemmen onze helden onder luid gejuich in Medemblik de finish over! Misschien niet helemaal op de manier zoals zij dat hadden gewild maar dat maakt de inzet en ook het indrukwekkende resultaat niet minder. Er is ruim € 61.000,- opgehaald voor de Hersenstichting! De ambitie is duidelijk: volgend jaar weer, met nog meer deelnemers en een nog grotere opbrengst!

Ook schipperen?
De volgende editie vindt plaats op zaterdag 23 augustus 2025. Deze kan alleen maar nog groter en nog succesvoller worden met jouw hulp! Dus heb jij een zeilboot, meld je dan aan als schipper! Denk je nou: ik wil heel graag meedoen maar ik wil graag eerst oefenen met het begeleiden van zwemmers, ook dat kan! Swim4Brains organiseert een clinic op zondag 29 juni in Lelystad Haven. Meer info vind je op Swim4Brains.nl/schippers. Hier kun je je ook aanmelden. Vragen? Neem dan contact op met Marc Bosch via actie@hersenstichting.nl.