“We wilden naar Spitsbergen omdat het kon”, dat geven Matthijs en Deborah aan als we ze spreken over hun reis naar dit gebied. Een bijzondere bestemming waar enige planning aan vooraf is gegaan. Want zomaar koers zetten op Spitsbergen, dat is niet mogelijk. Matthijs en Deborah delen met ons hun verhaal en geven een inkijkje in de nodige voorbereidingen voor deze reis.

“We zijn in 2019 in Noorwegen geweest”, begint Deborah. “Hier hebben we drie weken gevaren en werd onze liefde voor het noorden opgewekt. Die drie weken waren ook veel te kort vonden we. Daarom besloten we ook dat op het moment dat we gingen vertrekken, we eerst koers wilden zetten naar het noorden om te overwinteren in de poolcirkel.”

Matthijs en Deborah wonen sinds september 2018 aan boord van hun Saraban’de, een kottergetuigde aluminium tweemaster van 14 meter. Ze vertrokken op 1 juli 2022 uit Nederland, op weg naar Noorwegen. Vanaf dat moment raken ze verslingerd aan het noorden en besluiten ze in de zomer van 2023 Spitsbergen op eigen kiel te verkennen.

Deborah: “We zijn vorig jaar winter begonnen met de voorbereidingen. Ons motto is altijd: ‘De plannen zijn in het zand geschreven en spoelen weg bij hoog tij’. Zo zetten we onze intenties ook uit. Tot we afgelopen zomer Noorwegen achter ons lieten en koers zetten richting Spitsbergen, kon ik het ook niet bevatten dat we dit echt gingen doen. Matthijs is gelukkig heel doelgericht, daardoor pakken we stap voor stap alles aan wat we moeten doen.”

Gedetailleerd zeilplan nodig om te zeilen in Spitsbergen

De voorbereiding betrof onder andere een aantal vergunningen. “Je hebt een vergunning nodig om rond te cruisen en als je buiten Longyearbyen wilt zeilen moet je nog een aparte vergunning aanvragen”, vertelt Matthijs. “In januari moesten we hiervoor al een uitgestippeld zeilplan inleveren, dus waren we toen al bezig met waar we op bijvoorbeeld 27 juni gingen ankeren. Ik voelde hier best wat weerstand bij, als zeiler is het natuurlijk ook vreemd om dit zo gedetailleerd in kaart te brengen. Je bent tenslotte afhankelijk van de wind. Daarom hebben we ook een disclaimer onder ons zeilplan gezet, dat alles afhankelijk is van het weer.”

Ze hoorden toen ook van andere zeilers die al in dit gebied waren geweest, dat niemand zich echt houdt aan dit zeilplan. Het is dus vooral een officieel dingetje om de vergunning te krijgen. En, zo geeft het zeilduo aan, ook wel leuk voor de voorpret. Matthijs wilde ook heel graag naar Virgohamma, een kwetsbaar cultureel erfgoed, ook hier moesten ze een vergunning voor aanvragen.

Leren schieten met jagers in Noorwegen

De lastigste vergunning om te verkrijgen was de wapenvergunning. Om in Spitsbergen aan land te gaan, moet je een wapen dragen. En daar heb je dus een vergunning voor nodig. “Dat was best een issue, wij hebben namelijk helemaal geen ervaring met wapens”, geeft Matthijs aan.

“We hebben contact gezocht met schietverenigingen in Nederland, maar het is natuurlijk best een gek verhaal over de mail. Dat je ervaring wilt met schieten omdat je naar Spitsbergen gaat zeilen. We hadden dan ook geen geluk bij deze verenigingen. In Noorwegen hadden we meer geluk, via een jager zijn we hier bij een schietvereniging terecht gekomen.”

Een bijzondere ervaring voor zowel Matthijs, als voor de jager van deze vereniging. “Hij had nog niet eerder zo’n verzoek gehad. Maar nadat hij hoorde waarvoor we een vergunning nodig hadden, nodigde hij ons uit op zijn schietvereniging. Hier kregen we een wapentraining, waarbij je leert hoe je een wapen veilig kunt gebruiken en we gingen ook oefenen met schieten. Uiteindelijk heb ik een test gedaan die de jagers ook ieder jaar moeten afleggen. Die test haalde ik en binnen een week had ik mijn certificaat.”

Het klinkt zo bijna makkelijk, even een wapenvergunning binnenhalen. Maar Deborah verzekert ons dat ze echt geluk hadden deze jagers tegen te zijn gekomen. “We hebben het aanvankelijk via de Nederlandse weg geprobeerd, maar hier hadden we geen succes. Ik denk dat als je meer tijd hebt en in Nederland bent, dat je meer geluk hebt bij een schietvereniging. Wij hadden dit niet, dus hebben het via een andere manier kunnen regelen. Maar hou er wel rekening mee dat zo’n vergunning aanvragen wel een paar weken kost.”

Vlot en een plan B

Naast de eerdergenoemde vergunningen, moesten Matthijs en Deborah ook nog een vlot regelen. Matthijs: “Deze hadden we niet omdat we in eerste instantie alleen zouden kustzeilen. Maar voor Spitsbergen heb je wel een goed vlot met dubbele bodem nodig. Hiermee heb je in de kou meer kans om te overleven. Daarbij moesten we goede overlevingspakken hebben en grab bags.”

Deborah vult haar vriend aan: “In Spitsbergen lopen veel ijsberen rond. Zij molesteren regelmatig bijboten die aan land liggen. Dus je moet hierop voorbereid zijn. Andere zeilers gaven allerlei handige tips over hoe zij dit aanpakten. Wij zijn uiteindelijk gegaan voor een extra opblaaskajak in een blauwe ton, die zetten we op een meter of tien van de bijboot. Zowel de ton als onze bijboot zekerden we in de grond met touw en een pin.”

Angsten overwinnen

Die ijsberen zijn sowieso wel een issue, ook de reden dat je een wapen moet dragen wanneer je in Spitsbergen aan land gaat. Toch was dit niet de grootste angst die, in ieder geval Deborah, heeft overwonnen.

“Je bent op Spitsbergen helemaal overgeleverd aan de elementen. Hierdoor ben je continu in overlevingsmodus. Voor mij was er één heel duidelijk key moment waarop ik angsten overwon. Dat was het moment dat we een beetje midden Spitsbergen zaten en aanvankelijk nog verder naar het noorden wilden. Ik merkte dat ik dit op dat moment toch wel heel spannend vond, verder naar het noorden betekende namelijk ook dat er veel onbeschut terrein is. Daar ontstond ook wat frictie tussen ons, Matthijs wilde namelijk heel graag verder. Ik dacht, ‘is het niet goed zo?’. Tegelijkertijd dacht ik ook, we zijn nu al zover, dan kunnen we ook doorvaren.”

De knoop werd doorgehakt, en het duo zou verder naar het noorden trekken. Deborah: “Op de dag van vertrek kreeg ik kiespijn, dus besloten we toch nog even te wachten tot mijn kiespijn minder werd. Uiteindelijk vertrokken we drie dagen later alsnog, ik met nog steeds een beetje pijn. Op het moment dat we uiteindelijk in het noordwesten aankwamen, was de kiespijn weg. Die pijn zal dan ook wel een beetje psychisch zijn geweest, mijn lichaam die op mijn gevoel reageert. Er is daarna ook wel een knopje in mij omgegaan, het voelde namelijk alsof ik nergens meer bang voor was.”

De eerste ijsbeer

Spanning was er nog wel, want wanneer zouden ze die eerste ijsbeer tegenkomen? Deborah: “Toen we net in Spitsbergen aankwamen, zaten we op plekken waar we geen andere zeiler tegenkwamen. We gingen ankeren met 30 knopen wind op de neus en geen baai in de buurt om te schuilen. Zoveel ervaring met ankeren hadden we nog niet, dus ik voelde me best ontheemd.  Wat nu als er iets gebeurt?”

De eerste keer dat ze aan land gingen, dat was ook spannend. Achter iedere steen kan een ijsbeer zitten. Matthijs: “Als we aan land gingen, dan hielden we de motor op de bijboot zodat we snel weg konden varen. We namen ook wel de nodige voorzorgsmaatregelen om ons snel te kunnen bewegen mocht het nodig zijn. Het eerste dat ik deed zodra we aan land waren, was een hoog punt zoeken om te kijken of ik een ijsbeer zag rondlopen. We probeerden zo de risico’s zoveel mogelijk te beperken.”

“Natuurlijk wilden we wel graag een ijsbeer zien”, geeft Matthijs aan. “Maar niet van te dichtbij. Onze eerste ijsbeer zagen we toen we aan het varen waren. Je ziet allemaal witte vlekjes op en langs het water, op een gegeven moment zag ik aan de kant een ijsbeer lopen. Direct riep ik Deborah erbij, die was op dat moment even binnen. We voeren parallel aan de kust en hij wandelde in dezelfde richting met ons mee. We hadden een goede afstand, dus het voelde heel veilig en relaxt.”

De tweede ijsbeer die het duo zag, was in de buurt van een dode walrus. Hierdoor wisten ze dat ze relatief veilig waren aangezien de ijsbeer met die walrus bezig was. Toch was hier nog wel even een spannend moment, geeft Deborah aan. “We kwamen twee dames tegen die ons al waarschuwden voor die ijsbeer. Maar we wilden toch graag aan land bij Virgohamma. Dus, terwijl we goed uitkeken, deden we onze bijboot in het water. Met nog een laatste check voor we overstapten, zagen we de ijsbeer op ons afzwemmen. We hebben direct de bijboot weer uit het water gehaald en alles klaargelegd om hem af te schrikken. Uiteindelijk draaide hij zich om toen onze bakskist met een klap dichtviel, dat schrok hem blijkbaar genoeg af.”

De ijsbeer begon daarop met een pvc-buis te spelen vlak bij de boot. “Dat was wel heel bijzonder”, geeft Deborah aan. “We hebben uiteindelijk drie dagen op deze plek gelegen en zo drie dagen kunnen genieten van de ijsbeer. Ook zijn we nog aan land gegaan, hierbij waren we natuurlijk wel extra op onze hoede.”

Matthijs: “Ik was niet heel bang, maar wel extra alert. We hebben protocollen bedacht en die ook continu uitgevoerd. Je doet dit om dingen te ervaren, en de kans dat je echt oog in oog komt met een ijsbeer, is heel klein. Maar ijsberen op Spitsbergen zijn wel heel gevaarlijk, ze zijn door het smeltende ijs in de zomer achtergelaten en zien hierdoor alles wat ze kunnen voor eten aan.”

Avontuur en onbekende

Matthijs en Deborah gingen naar Spitsbergen voor het avontuur en het onbekende. Hoewel zo’n noordelijke reis erg koud klinkt, viel dit in de zomer erg mee. “We hadden ons wel goed voorbereid op de kou”, vertelt Matthijs. “Maar het was uiteindelijk 7 tot 13 graden en we hebben veel zon gehad, waardoor het soms wel als 18 graden voelde. We hadden overigens geluk met het weer, het schijnt de mooiste zomer te zijn geweest die ze ooit hebben gehad. Wel hadden we weinig wind waardoor we meer dan 250 uur op de motor moesten varen.”

“We hadden een overlevingspak mee, die hebben we wel aan moeten doen toen we de terugreis uit het noorden maakten”, geeft Deborah aan. “Toen was het wel even koud met de wind rechtstreeks van de Noordpool, ik had zelfs de handwarmers erbij gepakt. Maar als je eenmaal aan de kou gewend bent, is het helemaal niet meer zo erg. Spitsbergen heeft ook een woestijnklimaat, dus het is ook heel droog en stoffig.”

“We gingen naar Spitsbergen voor het avontuur en het grote onbekende, niet vanwege de kou”, besluit Matthijs. “De ervaring die we op hebben gedaan is enorm: de weidsheid, grootheid en de rauwheid. Er groeien geen bomen, dus je ziet allemaal rotsen en grind. De ankerbaaien waren ook heel toegankelijk en ruim opgezet.”

Zo kon het duo makkelijk overal aan land. Hoe het echt is, dat vinden ze moeilijk uitleggen. “Je moet het gewoon zelf ervaren, dit beleef je niet via YouTube.”

Ben je benieuwd naar alle avonturen van Matthijs en Deborah in Spitsbergen? Lees dan de blogs van Deborah op hun eigen website: sarabandesailing.com
En volg ze op Instagram: @sarabande_sailing